logo arlima

Adelard of Bath

Adelardus Bathoniensis | Athelard of Bath | Adhélard de Bath

Biographie

Né vers 1080 — Mort vers 1152

Érudit anglais auteur de nombreuses traductions de l'arabe et du grec en latin.

Bibliographie

Recueils
  • Adelard of Bath, Conversations with his Nephew; On the Same and the Different; Questions on Natural Science, and On Birds, edited by Charles Burnett, Cambridge, Cambridge University Press (Cambridge Medieval Classics, 9), 1998, lii + 287 p.
  • Adélard de Bath, L'un et le divers. Questions sur la nature (les causes des choses); avec le pseudépigraphe Comme l'atteste Ergaphalau, texte édité par Charles Burnett, avec la collaboration d'Italo Ronca et de Pedro Mantas España ; traduit et commenté par Max Lejbowicz, Émilia Ndiaye et Christiane Dussourt, Paris, Les Belles Lettres (Auteurs latins du Moyen Âge, 28), 2016, cxxxviii + 458 p.
Généralités
  • Arduini, Maria Lodovica, « "Magistra ratione": "auctoritas", "traditio", "ratio" von Anselm bis Adelard von Bath », Benedictione Culture 750-1050, ed. W. Lourdaux et D. Verhelst, Mediaevalia Lovaniensia, Series 1: Studia 11 (Leuven: Leuven Univ. Press, 1983), p. 193-231.
  • De Wulf, Maurice, Histoire de la philosophie médiévale, Louvain, Institut supérieur de philosophie; Paris, Vrin, 1934-1947, 3 t.
  • Jourdain, Amable, Recherches critiques sur l'âge et l'origine des traductions latines d'Aristote et sur des commentaires grecs ou arabes employés par les docteurs scolastiques. Nouvelle édition revue et augmentée par Charles Jourdain, Paris, Joubert, 1843, xv + 472 p. [IA]
    Édition antérieure:
    • Jourdain, [Amable], Recherches critiques sur l'âge et l'origine des traductions latines d'Aristote, et sur des commentaires grecs ou arabes employés par les docteurs scolastiques, Paris, Fantin et Delaunay, 1819, x + 532 p. [IA]
  • Hanne, Olivier, Adélard de Bath. Un passeur culturel dans la Méditerranée des croisades, Turnhout, Brepols (Témoins de Notre Histoire, 23), 2023, 324 p.
  • Haskins, Charles H., « Adelard of Bath », The English Historical Review, 26, 1911, p. 491-498. [SPJ] [GB] [HT] [IA: ex. 1, ex. 2, ex. 3]
  • Haskins, Charles H., « Adelard of Bath and Henry Plantagenet », The English Historical Review, 28, 1913, p. 515-516. [jstor.org] [SPJ] [GB] [HT] [IA: ex. 1, ex. 2] DOI: 10.1093/ehr/XXVIII.CXI.515
  • Haskins, Charles Homer, Studies in the History of Mediaeval Science. Second edition, Cambridge (USA), Harvard University Press, 1927, xx + 411 p. [GB] [HT] [IA]
  • Hauréau, B., Histoire de la philosophie scolastique, Paris, Durand et Pédone-Lauriel, 1872-1880, 3 t., vii + 551, 463, 495 p. (ici t. 1, p. 345-361) [GB: t. 1, t. 2:1, t. 2:2] [IA: t. 1, t. 2:1, t. 2:2]
    Réimpressions:
    • Frankfurt am Main, Minerva, 1966
    • New York, Burt Franklin (Research and Source Work Series, 115), 1966
  • Speer, Andreas, Die entdeckte Natur. Untersuchungen zu Begründungsversuchen einer "scientia naturalis" im 12. Jahrhundert, Leiden, New York et Köln, Brill (Studien und Texte zur Geistesgeschichte des Mittelalters, 45), 1995, x + 365 p.
  • Thorndike, Lynn, A History of Magic and Experimental Science During the First Thirteen Centuries of Our Era, New York, MacMillan, 1923, 2 t. [GB: t. 1, t. 2] [IA: t. 1, t. 2]
    Réimpression:
    • Thorndike, Lynn, A History of Magic and Experimental Science During the First Thirteen Centuries of Our Era. Second printing with corrections, New York, MacMillan, 1929, 2 t. [IA: t. 1, t. 2]
  • Wright, John Kirtland, The Geographical Lore of the Time of the Crusades: A Study in the History of Medieval Science and Tradition in Western Europe, New York, American Geographical Society (American Geographical Society Research Series, 15), 1925, xxi + 563 p. [HT] [IA]
    Réimpression:
    • New York, Dover Publications, 1965
  • Wright, Thomas, Biographia Britannica Literaria; or, Biography of Literary Characters of Great Britain and Ireland Arranged in Chronological Order, London, Parker, 1842-1846, 2 t., [vii] + 558, xxiii + 491 p. (ici t. 2, p. 94-101) [GB: t. 1, t. 2] [IA: t. 1, t. 2]
  1. De eodem et diverso

    Titre: 
    Date:Entre 1105 et 1109
    Dédicataire:Guillaume, évêque de Syracuse († 1116)
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    1. London, British Library, Arundel, 377, f. 70r
    2. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 2389
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Des Adelard von Bath Traktat De eodem et diverso. Zum ersten Male herausgegeben und historisch-kritisch untersucht von Dr. Hans Willner, Münster, Aschendorff (Beiträge zur Geschichte der Philosophie des Mittelalters, 4:1), 1903, viii + 112 p. [IA]
    • Adelard of Bath, Conversations with his Nephew; On the Same and the Different; Questions on Natural Science, and On Birds, edited by Charles Burnett, Cambridge, Cambridge University Press (Cambridge Medieval Classics, 9), 1998, lii + 287 p.
    • Adélard de Bath, L'un et le divers. Questions sur la nature (les causes des choses); avec le pseudépigraphe Comme l'atteste Ergaphalau, texte édité par Charles Burnett, avec la collaboration d'Italo Ronca et de Pedro Mantas España ; traduit et commenté par Max Lejbowicz, Émilia Ndiaye et Christiane Dussourt, Paris, Les Belles Lettres (Auteurs latins du Moyen Âge, 28), 2016, cxxxviii + 458 p.
    Traductions modernes
    • en anglais:
      • Burnett 1998 (voir sous Éditions modernes)
    • en français:
      • Burnett, Ronca, Mantas España et al. 2016 (voir sous Éditions modernes)
    Études
  2. Regule abaci

    Titre: 
    Date: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Boncompagni, ??, « », Bullettino di bibliografia e di storia delle scienze matematiche, 14, ??, p. 1-134.
    Traductions modernes
    Études
  3. Quaestiones naturales

    Titres:Quaestiones naturales; Perdifficiles quaestiones naturales
    Date:Entre 1111 et 1133
    Dédicataire:Richard II de Douvres, évêque de Bayeux († 1133)
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    1. Eton, Eton College Library, 161, XII
    2. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 6415, XII
    Éditions anciennes
    1. Perdifficiles quaestiones naturales, 1472.
    2. Quaestiones naturales
      [Louvain], [Johannes de Westfalia], [vers 1476-1477]
      ARLIMA: EA58   GW: 00218   ISTC: ia00049000   USTC: 435277
    3. Louvain, s. n., s. d. [1480]
    4. Quaestiones naturales
      [Louvain], [Johannes de Westfalia], [vers 1485-1486]
      ARLIMA: EA59   GW: 00219   ISTC: ia00050000   USTC: 435662
    5. Louvain, s. n., s. d. [1490]
    Éditions modernes
    • Denkmäler mittelalterlicher Meteorologie. Mit einer Einleitung und einem Anhang, enhaltend Ergänzungen und Berichtigungen zu früheren Nummern [von Gustav Hellmann], Berlin, Asher (Neudrucke von Schriften und Karten über Meteorologie und Erdmagnetismus, 15), 1904, 46 + 269 + 12 p. [GB] [IA]
      Édition d'un extrait.
    • Adelard of Bath, Conversations with his Nephew; On the Same and the Different; Questions on Natural Science, and On Birds, edited by Charles Burnett, Cambridge, Cambridge University Press (Cambridge Medieval Classics, 9), 1998, lii + 287 p.
    • Adélard de Bath, L'un et le divers. Questions sur la nature (les causes des choses); avec le pseudépigraphe Comme l'atteste Ergaphalau, texte édité par Charles Burnett, avec la collaboration d'Italo Ronca et de Pedro Mantas España ; traduit et commenté par Max Lejbowicz, Émilia Ndiaye et Christiane Dussourt, Paris, Les Belles Lettres (Auteurs latins du Moyen Âge, 28), 2016, cxxxviii + 458 p.
    Traductions modernes
    • en anglais:
      • Burnett 1998 (voir sous Éditions modernes)
    • en français:
      • Burnett, Ronca, Mantas España et al. 2016 (voir sous Éditions modernes)
    Études
    • Thomasset, Claude, Une vision du monde à la fin du XIIIe siècle. Commentaire du "Dialogue de Placides et Timéo", Genève, Droz (Publications romanes et françaises, 161), 1982, 341 p.
      Comptes rendus: Dafydd Evans, dans French Studies, 37:4, 1983, p. 442. — Steven J. Livesay, dans Isis, 74:3, 1983, p. 444. [jstor.org] — Vivian Nutton, dans Medical History, 27:1, 1983, p. 96-97. DOI: 10.1017/s0025727300042447 — Françoise Fery-Hue, dans Romania, 105, 1984, p. 142-154. [persee.fr]
  4. Ezich Elkauresmi per Atelardum bathoniensem ex arabico sumptus

    Titre: 
    Date:v. 1126
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    1. Chartres, Bibliothèque municipale, 214, f. 41r-102r, XII
    2. Madrid, Biblioteca nacional de España, 10016, XIII
    3. Oxford, Bodleian Library, Auctarium, F. 1. 9, f. 99v-159v, XII
    4. Oxford, Bodleian Library, Lyell, 52
    5. Paris, Bibliothèque Mazarine, 3642, f. 82r-87r
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    Traductions modernes
    Études
  5. Liber ysagogarum Alchorismi in artem astronomican a magistro A. compositus

    Titre: 
    Date:entre 1115 et 1150
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    1. Milano, Biblioteca Ambrosiana, A. 3 sup., f. 1r-20r, XII
    2. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 18927, f. 31r-
    3. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 16208, f. 67r-71r
    4. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 275, f. 27r
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Curtze, « », Abhandlungen zur Geschichte der Mathematik, 8, ??, p. 1-27.
      Édition des trois premiers livres de l'introduction.
    Traductions modernes
    Études
  6. Éléments d'Euclide

    Titre: 
    Date: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    Traductions modernes
    Études
  7. Libellus Alardi bathoniensis de opere astrolapsus

    Titre: 
    Date: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit:Incipit libellus magistri Alardi Battoniensis de opere astrolapsus.
    Quod regalis generis nobilitas artium liberalium studio se applicat valde assentio– Intelligo iam te heynrice cum sis regis nepos a philosophia id plena percepisse nota…
    Explicit:… Velle autem tamdiu debebis ut ait tullius quandiu te proficere non penitebit.
    Manuscrits
    1. Cambridge, Fitzwilliam Museum, McClean, 165, f. 81r-88v [⇛ Description]
    2. London, British Library, Arundel, 377, f. 69r-74r
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    Traductions modernes
    Études
  8. Ysagoga minor Iapharis matematici in astronomiam

    Titre: 
    Date: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    1. Avranches, Bibliothèque municipale, 235
    2. London, British Library, Sloane, 2030, f. 83r-86v
    3. Oxford, Bodleian Library, Digby, 68, f. 116r-124r
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    Traductions modernes
    Études
  9. Liber prestigiorum Thebidis (Elbidis) secundum Ptolomeum et Hermetem

    Titre: 
    Date: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    1. Avranches, Bibliothèque municipale, 235
    2. Lyon, Bibliothèque municipale, 328, f. 70r-74r
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    Traductions modernes
    Études
  10. Mappe clavicula

    Titre: 
    Date: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • ??, Archaeologia, 32, ??, p. 183-244.
    Traductions modernes
    Études
  11. De cura accipitrum

    Titre:De cura accipitrum; De avibus tractatus
    Date:Vers 1150
    Dédicataire:Henri II Plantagenêt, roi d'Angleterre (1133–1189)
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Traductions:Bel oncle cher (français)
    Commant on doit affaitier oyseaux de proye et de leurs maladies (français)
    Manuscrits
    1. Cambridge, Clare College, Fellows' Library, 15, f. 185r-187r, XIII
    2. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 2504, f. 49r-51r
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Adelard of Bath, De cura accipitrum, éd. A. E. H. Swaen, Amsterdam, 1937.
    • Adelard of Bath, Conversations with his Nephew; On the Same and the Different; Questions on Natural Science, and On Birds, edited by Charles Burnett, Cambridge, Cambridge University Press (Cambridge Medieval Classics, 9), 1998, lii + 287 p.
    Traductions modernes
    • en anglais:
      • Burnett 1998 (voir sous Éditions modernes)
    Études
    • Evans, Dafydd, « Difficulties in the botanical lexis of the Old Provençal falconry treatise: Daude de Pradas and Adelard of Bath », Studia Occitanica in Memoriam Paul Remy in 2 Volumes, éd. Hans-Erich Keller, Jean-Marie D'Heur, Guy R. Mermier et Marc Vuijlsteke, Kalamazoo, Medieval Institute Publications, 1986, t. 2, p. 281-289. [IA: t. 1, t. 2]
    • Haskins, Charles H., « Some early treatises on falconry », The Romanic Review, 13:1, 1922, p. 18-27. (ici p. 18-20) [Gallica] [GB] [HT] [IA]
    • Van den Abeele, Baudouin, La fauconnerie dans les lettres françaises du XIIe au XIVe siècle, Leuven, Leuven University Press (Medievalia Lovaniensia. Series I. Studia, 18), 1990, xxv + 348 p. + [14] pl. [GB]
      Dictionnaires: DEAF AbeeleFauc
Permalien: https://arlima.net/no/660


Voir aussi:
> Wikidata: Q312372
Creative Commons License
Cette notice est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Laurent Brun
Compléments: Bernard Ribémont et Antonella Sciancalepore
Dernière mise à jour: 12 janvier 2024

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon    Facebook    Twitter