logo arlima

Humbert de Romans

Humbertus Romanis

Biographie

Né au début du XIIIe siècle — Mort en 1277

Frère dominicain

Il a commandé les Vitae fratrum ordinis Praedicatorum à Géraud de Frachet.

Bibliographie

Dictionnaires et encyclopédies
  • Quetif, Jacobus, et Jacobus Echard, Scriptores ordinis Prædicatorum recensiti, notisque historicis et criticis illustrati, Paris, Ballard et Simart, 1719-1721, 2 t., [xiv] + xxviii + 954, [iii] + xxxii + 1000 p. (ici t. 1, p. 141-149) [GB: t. 1, t. 2] [IA: t. 1, t. 2]
Recueils
  • B. Humberti de Romanis quinti Praedicatorum magistri generalis Opera de vita regulari edita curante Fr. Joachim Joseph Berthier, Roma, Befani, 1888-1889, 2 t. [Freiburg] [IA: t. 1, t. 2]
    Réimpression:
    • Torino, Marietti, 1956
Généralités
  • Brett, Edward Tracy, Humbert of Romans, his Life and Views of Thirteenth-Century Society, Toronto, Pontifical Institute of Mediaeval Studies (Studies and Text, 67), 1984, xii + 220 p.
  • Birckman, Bertha, Die vermeintliche und die wirkliche Reformschrift des Dominikanergenerals Humbert de Romanis, Berlin et Leipzig, Rothschild (Abhandlungen zur mittleren und neuen Geschichte, 62), 1916, 68 p.
  • Carozzi, Claude, « Le monde laïc suivant Humbert de Romans », 1274, année charnière: mutations et continuités. Colloque international du Centre national de la recherche scientifique, Lyon, Paris, 30 septembre-5 octobre 1974, Paris, Éditions du CNRS (Colloques internationaux du Centre national de la recherche scientifique, 558), 1977, p. 233-236.
  • Carozzi, Claude, « Humbert de Romans et l'union avec les Grecs », 1274, année charnière: mutations et continuités. Colloque international du Centre national de la recherche scientifique, Lyon, Paris, 30 septembre-5 octobre 1974, Paris, Éditions du CNRS (Colloques internationaux du Centre national de la recherche scientifique, 558), 1977, p. 491-494.
  • Carozzi, Claude, « Humbert de Romans et l'histoire », 1274, année charnière: mutations et continuités. Colloque international du Centre national de la recherche scientifique, Lyon, Paris, 30 septembre-5 octobre 1974, Paris, Éditions du CNRS (Colloques internationaux du Centre national de la recherche scientifique, 558), 1977, p. 849-862.
  • Coste, Florent, Gouverner par les livres. Les "Légendes dorées" et la formation de la société chrétienne (XIIIe-XVe siècles), Turnhout, Brepols (Bibliothèque d'histoire culturelle du Moyen Âge, 20), 2021, 335 p.
    Compte rendu: Ekaterina Novokhatko, dans The Medieval Review, 23.08.10, 2023. [www]
  • Dossat, Yves, « Inquisiteurs ou enquêteurs? À propos d'un texte d'Humbert de Romans », Bulletin philologique et historique jusqu'à 1715 du Comité des travaux historiques et scientifiques, 1957, p. 105-113.
  • Felder, Hilarin, Geschichte der wissenschaftlichen Studien im Franziskanerorden bis um die Mitte des 13. Jahrhunderts, Freiburg im Breisgau, Herder'sche Verlagshandlung, 1904, xi + 557 p. [GB] [IA: ex. 1, ex. 2, ex. 3]
    Traduction:
    • Felder, Ilarino, Storia degli studi scientifici nell' ordine francescano dalla sua fondazione fino a circa la metà del sec. XIII, trad. it. Ignazio da Seggiano, Siena, Bernardino, 1911, xiii + 562 p. [GB] [HT] [IA]
  • Heintke, Fritz, Humbert von Romans, der fünfte Ordensmeister der Dominikaner, Berlin, Ebering (Historische Studien, 222), 1933, 167 p.
  • Longère, Jean, « Les chanoines réguliers d'après trois prédicateurs du XIIIe siècle: Jacques de Vitry, Guibert de Tournai, Humbert de Romans », Le monde des chanoines, XIe-XIVe s., Toulouse, Privat (Cahiers de Fanjeaux), 1988, p. 257-283.
  • Lusignan, Serge, « Humbert de Romans et la communication écrite au sein de l'ordre des Dominicains », Religion et mentalités au Moyen Âge. Mélanges en l'honneur d'Hervé Martin, éd. Sophie Cassagnes-Brouquet, Amaury Chauou, Daniel Pichot et Lionel Rousselot, Rennes, Presses universitaires de Rennes (Histoire), 2003, p. 201-209.
  • McDonnell, Ernest W., The Beguines and Beghards in Medieval Culture, with Special Emphasis on the Belgian Scene, New Brunswick, Rutgers University press, 1954, xvii + 643 p.
    Réimpression:
    • McDonnell, Ernest W., The Beguines and Beghards in Medieval Culture, with Special Emphasis on the Belgian Scene, New York, Octagon Books, 1969, xvii + 1969 p. [IA]
  • Mortier, Daniel-Antonin, Histoire des maîtres généraux de l'Ordre des Frères Prêcheurs, Paris, Picard, 1903-1920, 8 t. (ici t. 1) [GB: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6, t. 7, t. 8] [HT: t. 1-7, t. 8] [IA: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6, t. 7, t. 8]
  • Touron, Antoine, Histoire des hommes illustres de l'ordre de Saint Dominique; c'est-à-dire des papes, des cardinaux, des prélats éminens en sience et en sainteté; des célébres docteurs, et des autres grands personages, qui ont le plus illustré cet ordre, depuis la mort du saint fondateur, jusqu'au pontificat de Benoît XIII, Paris, Babuty et Quillau, 1743-1749, 6 t. (ici t. 1, p. 320-343) [GB: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6] [IA: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6]
  • Waresquiel, Margurite de, Le bienheureux Humbert de Romans, cinquième général de l'ordre des Frères Prêcheurs, Paris, Œuvres Dominicaines, 1901.
  1. De predicatione crucis

    Titre: 
    Date:Fin des années 1260
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions: 
    Voir aussi: 
    Manuscrits
    Éditions modernes
    • Portnykh, Valentin, « The short version of Humbert of Romans' Treatise on the Preaching of the Cross. Edition of the Latin text », Crusades, 15, 2016, p. 55-116.
    • Humbertus Romanis, De predicatione crucis, cura et studio Valentin Portnykh, auxilium praestante Christine Vande Veire, Turnhout, Brepols (Corpus christianorum. Continuatio mediaevalis, 279), 2018, lxxiii + 200 p.
      Compte rendu: Jessalynn Lea Bird, dans The Medieval Review, 19.01.06, 2019. [www]
    Traductions modernes
    • en français:
      • Humbert de Romans, Traité sur la prédication de la croisade introduction, traduction et notes par Valentin Portnykh, Turnhout, Brepols (Corpus Christianorum in Translation, 39), 2022, 235 p.
        Compte rendu: Christoph T. Maier, dans The Medieval Review, 23.02.07, 2023. [www]
    Études
    • Portnykh, Valentin, « Le traité d'Humbert de Romans (OP) De la prédication de la sainte croix. Une hypothèse sur son utilisation dans les guerres saintes du XVe siècle », Revue d'histoire ecclésiastique, 109, 2014, p. 588-624.
  2. De dono timoris ou Tractatus de abundatia exemplorum

    Titre: 
    Date:1263-1277
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions: 
    Voir aussi: 
    Manuscrits
    Éditions modernes
    • Chevalier, Christine, Le De dono timoris du dominicain Humbert de Romans, ?-1277: édition et commentaire, diplôme d'archiviste paléographe, École nationale des chartes, Paris, 1999. — Résumé dans Positions des thèses de l'École des chartes, 1999, p. 133-140.
      Thèse consultable aux Archives nationales de France sous la cote AB XXVIII 1194.
    • Humberti de Romanis De dono timoris edidit Christine Boyer, Turnhout, Brepols (Corpus christianorum. Continuatio mediaevalis, 218; Exempla Medii Aevi, 4), 2008, lvii + 318 p.
    Traductions modernes
    • en français:
      • Humbert de Romans, Le Don de crainte ou l'abondance des exemples, traduction par Christine Boyer, Lyon, Presses universitaires de Lyon (Collection d'histoire et d'archéologie médiévales, 11), 2003. — Réimpr.: 2013.
    Études
    • Boyer, Christine, « La mise en dialogue des "exempla" d'Étienne de Bourbon par Humbert de Romans: le dialogue dans les "exempla" du De dono timoris de Humbert de Romans », Formes dialoguées dans la littérature exemplaire du Moyen Âge. Actes de colloque [25-26 juin 2009 et 21-22 juin 2010, Paris, INHA], éd. Marie Anne Polo de Beaulieu, Paris, Champion (Colloques, congrès et conférences sur le Moyen Âge, 14), 2012, p. 377-389.
    • Coste, Florent, « Poétique et éthique de la compilation médiévale: la conversion de saint Augustin dans quelques compilations du XIIIe siècle », French Studies, 65:3, 2011, p. 306-314. [www] DOI: 10.1093/fs/knr070
  3. Legendae sancti Dominici

    Titre: 
    Date:XIIIe siècle
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions: 
    Voir aussi: 
    Manuscrits
    Éditions modernes
    • Humberti de Romanis Legendae sancti Dominici. Necnon materia praedicabilis pro festis sancti Dominici et testimonia minora de eodem. Adiectis miraculis rotomagensibus sancti Dominici et Gregorii IX bulla canonizationis eiusdem edidit Simon Tugwell, Romae, apud Institutum Historicum Ordinis Fratrum Praedicatorum (Monumenta Ordinis Fratrum praedicatorum historica, 30), 2008, xx + 635 p.
    Traductions modernes
    • en français:
    Études
  4. Epistola de tribus votis substantialibus religionis

    Titre: 
    Date:XIIIe siècle
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions: 
    Voir aussi: 
    Manuscrits
    Éditions modernes
    • B. Humberti de Romanis quinti Praedicatorum magistri generalis Opera de vita regulari edita curante Fr. Joachim Joseph Berthier, Roma, Befani, 1888-1889, 2 t. (ici t. 1) [Freiburg] [IA: t. 1, t. 2]
      Réimpression:
      • Torino, Marietti, 1956
    Traductions modernes
    • en français:
    Études
  5. Expositio regulae beati Augustini

    Titre: 
    Date:XIIIe siècle
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions: 
    Voir aussi: 
    Manuscrits
    Éditions modernes
    • B. Humberti de Romanis quinti Praedicatorum magistri generalis Opera de vita regulari edita curante Fr. Joachim Joseph Berthier, Roma, Befani, 1888-1889, 2 t. (ici t. 1) [Freiburg] [IA: t. 1, t. 2]
      Réimpression:
      • Torino, Marietti, 1956
    Traductions modernes
    • en français:
      • La religieuse selon saint Augustin, explication de la règle du saint docteur d'après le bienheureux Humbert de Romans, Ve maître général des Dominicains, par le P. A. Devoucous, Abbeville, Paillart, 1901, 2 t.
    Études
  6. Expositio in constitutiones instructiones de officiis ordinis

    Titre: 
    Date:XIIIe siècle
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions: 
    Voir aussi: 
    Manuscrits
    Éditions modernes
    • B. Humberti de Romanis quinti Praedicatorum magistri generalis Opera de vita regulari edita curante Fr. Joachim Joseph Berthier, Roma, Befani, 1888-1889, 2 t. (ici t. 2) [Freiburg] [IA: t. 1, t. 2]
      Réimpression:
      • Torino, Marietti, 1956
    Traductions modernes
    • en français:
    Études
  7. De eruditione praedicatorum

    Titre: 
    Date:XIIIe siècle
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions: 
    Voir aussi: 
    Manuscrits
    Éditions modernes
    • B. Humberti de Romanis quinti Praedicatorum magistri generalis Opera de vita regulari edita curante Fr. Joachim Joseph Berthier, Roma, Befani, 1888-1889, 2 t. (ici t. 2) [Freiburg] [IA: t. 1, t. 2]
      Réimpression:
      • Torino, Marietti, 1956
    Traductions modernes
    • en français:
    Études
  8. Liber de his quae tractanda videbantur in concilio generali Lugduni celebrando

    Titre: 
    Date:XIIIe siècle
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions: 
    Voir aussi: 
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    1. Veterum scriptorum et monumentorum historicorum, dogmaticorum, moralium, amplissima collectio tomus primus [-IX] [...]. Prodit nunc primum studio et opera Domni Edmundi Martne, et Domni Ursini Durand, presbytorum et monachorum Benedictinorum e Congregatione S. Mauri, Paris, Montalant, 1724-1733, 9 t. (ici t. 7, col. 174-198) [GB: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6, t. 7, t. 8, t. 9] [IA: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6, t. 7, t. 8, t. 9]
      Éditions antérieures:
      • Veterum scriptorum et monumentorum moralium, historicorum, dogmaticorum, ad res ecclesiasticas, monasticas, et politicas illustrandas, collectio nova. Tomus primus [...]. Prodeunt nunc primum in lucem. Opera et sutdio Domni Edmundi Martene presbyteri et monachi Benedictini è Congregatione S. Mauri, Rotomagi, Maurry, 1700, 2 t. en 1 vol. [GB] [IA]
      • Thesaurus novus anecdotorum. Tomus primus [-quintus]. Complectens regum ac principum, aliorumque virorum illustrium epistolas et diplomata benè multa. Prodit nunc primùm studio et opera Domni Edmundi Martene et Domni Ursini Durand, presbyterorum et monachorum Benedictinorum è Congr. S. Mauri, Paris, Delaulne, Foucault, Clouzier, Nyon, Ganeau et Gosselin, 1717, 5 t. [GB: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5] [IA: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5]
      Réimpression:
      • New York, Franklin (Essays in History, Economics and Social Sciences, 26), 1968
    Éditions modernes
    Traductions modernes
    • en français:
    Études
  9. Lettres

    Titre: 
    Date:XIIIe siècle
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions: 
    Voir aussi: 
    Manuscrits
    Éditions modernes
    • B. Humberti de Romanis quinti Praedicatorum magistri generalis Opera de vita regulari edita curante Fr. Joachim Joseph Berthier, Roma, Befani, 1888-1889, 2 t. (ici t. 2) [Freiburg] [IA: t. 1, t. 2]
      Réimpression:
      • Torino, Marietti, 1956
    Traductions modernes
    • en français:
      • Humbert de Romans, Lettre sur l'observance de la vie régulière, préface de Sœur Marie-Ancilla o.p.; traduction de Sœur Marie-Véronique Nicolas o.p., Rome, chez l'auteur, 2020, 65 p.
    Études
  10. Sermons

    Titre: 
    Date:XIIIe siècle
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions: 
    Voir aussi: 
    Manuscrits
    Éditions modernes
    • Prediche alle donne del secolo XIII. Testi di Umberto da Romans, Gilberto da Tournai, Stefano di Borbone a cura di Carla Casagrande, Milano, Bompiani (Nuova Corona, 9), 1978, xxv + 164 p.
    • Crusade Propaganda and Ideology: Model Sermons for the Preaching of the Cross, éd. et trad. ang. Christoph T. Maier, Cambridge et New York, Cambridge University Press, 2000, viii + 280 p.
    Traductions modernes
    • en anglais:
      • Maier 2000 (voir sous Éditions modernes)
    Études
    • Dubois, Jacques, « Les ordres monastiques au XIIIe siècle en France d'après les sermons d'Humbert de Romans, maître général des Frères Prêcheurs (mort en 1277) », Sacris erudiri, 26, 1983, p. 187-220.
Répertoires bibliographiques
  • Kaeppeli, Thomas et Emilio Panella, Scriptores Ordinis Praedicatorum Medii Aevi, Roma, Sancta Sabina et Istituto storico domenicano, 1970-1993, 4 t. (ici t. 2, p. 283-295, nos 2003-2026) [academia.edu: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4]
  • Molinier, Auguste, Les sources de l'histoire de France des origines aux guerres d'Italie (1494), Paris, Picard, 1901-1906, 6 t. (ici t. 3, p. 178, no 2809) [GB: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6] [IA: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6] [Pers]
    Réimpression:
    • New York, Burt Franklin (Bibliography and Reference Series, 80), [1964]
Permalien: https://arlima.net/no/1383


Voir aussi:
> Wikidata: Q2623954
Creative Commons License
Cette notice est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Laurent Brun
Compléments: Sœur Pascale-Dominique Nau, o.p.
Dernière mise à jour: 30 septembre 2023

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon    Facebook    Twitter