logo arlima

Petrus Alfonsus

Petrus Alphonsus | Petrus Alfonsi | Pierre Alphonse

Biographie

Né en 1062 à Huesca en Aragon — Mort au début du XIIe siècle

À l'origine, il était le rabbin Moïse Sephardi, mais il se convertit au christianisme à l'âge de 44 ans. Médecin du palais d'Alphonse VI, roi de Castille et de León.

Bibliographie

Généralités
  • Alvárez, María Lourdes, « Petrus Alfonsi », The Literature of al-Andalus, éd. María Rosa Menocal, Raymond P. Scheindlin et Michael Sells, Cambridge, Cambridge University Press, 2000, p. 282-291.
  • Burnett, Charles, « The works of Petrus Alfonsi: questions of authenticity », Medium Ævum, 66:1, 1997.
  • Cohen, Jeremy, « The mentality of the medieval Jewish apostate: Peter Alfonsi, Hermann of Cologne, and Pablo Christiani », Jewish Apostasy in the Modern World, éd. Todd M. Endelman, New York, Homes and Meier, 1987.
  • Haskins, Charles Homer, Studies in the History of Mediaeval Science. Second edition, Cambridge (USA), Harvard University Press, 1927, xx + 411 p. [GB] [HT] [IA]
  • Hermes, Eberhard, Petrus Alphonsus: Die Kunst, vernüftig zu leben, Zürich, Artemis, 1970.
  • Kealey, Edward J., Medieval Medicus: a Social History of Anglo-Norman Medicine, Baltimore et London, Johns Hopkins University Press, 1981, xi + 212 p. [IA]
  • Lomba Fuentes, Joaquín, « El marco cultural de Pedro Alfonso », Estudios sobre Pedro Alfonso de Huesca, éd. María Jesús Lacarra, Huesca, Instituto de estudios altoaragoneses, 1996.
  • Oudin, Casimir, Commentarius de scriptoribus ecclesiae antiquis illorumque scriptis tam impressis quam manuscriptis adhuc extantibus in celebrioribus Europae bibliothecis a Bellarmino, Posseuino, Philippo Labbeo, Guilielmo Caueo, Ludouico, Ellia du Pin, et aliis omissis, ad annum M CCCC LX. uel ad artem typographicam inventam cum multis dissertationibus, in quibus insigniorum ecclesiae autorum opuscula atque alia argumenta notabiliora accurate et prolixe examinantur, tribus uoluminibus cum indicibus necessariis, Francofurti ad Moenum, sumptibus Maur. Georg. Weidmanni, 1722, 3 t. (ici t. 2, col. 992-993) [GB: t. 1, t. 2, t. 3] [IA: t. 1, t. 2, t. 3]
  • Romano, David, « Mošé Sefardí (= Pedro Alfonso) y la ciencia de origen árabe », Estudios sobre Pedro Alfonso de Huesca, éd. María Jesús Lacarra, Huesca, Instituto de estudios altoaragoneses, 1996.
  • Santi, Francesco, « Utopia e malinconia in Pietro Alfonsi », Utopies i alternatives de vida a l'Edat Mitjana. Reunió científica. XII Curs d'Estiu Comtat d'Urgell, celebrat a Balaguer els dies 4, 5 i 6 de juliol de 2007, éd. Flocel Sabaté et Maite Pedrol, Lleida, Pagès, 2009, p. 187-204.
  • Tolan, John, Petrus Alfonsi and His Medieval Readers, Gainesville, University of Florida, 1993.
  • Wacks, David, « Conflicted identity and colonial adaptation in Petrus Alfonsi's Dialogus contra Judaeos and Disciplina clericalis », Marginal Voices: Studies in Converso Literature of Medieval and Golden Age Spain, éd. Gregory B. Kaplan et Amy Aronson-Friedman, Leiden, Brill, 2012, p. 69-90.
  1. Sententia

    Titre:Sententia Petris Ebraei cognomento Anphus de Dracone quam dominus Walcherus prior Malvernensis ecclesie in latinam transtulit linguam
    Date:Fin du XIe ou début du XIIe siècle
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Millás Vallicrosa, J. M., « La aportación astronómica de Pedro Alfonso », Sefarad, 3, 1943, p. 65-105.
    Traductions modernes
    Études
  2. Epistula de studio artium liberalium praecipue astronomiae ad peripateticos aliosque philosophicos ubique per Franciam

    Titre: 
    Date:Fin du XIe ou début du XIIe siècle
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Millás Vallicrosa, J. M., « La aportación astronómica de Pedro Alfonso », Sefarad, 3, 1943, p. 65-105.
    Traductions modernes
    Études
  3. Prologus in tabulas astronomicas

    Titre: 
    Date:Fin du XIe ou début du XIIe siècle
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Millás Vallicrosa, J. M., « La aportación astronómica de Pedro Alfonso », Sefarad, 3, 1943, p. 65-105.
    Traductions modernes
    Études
  4. Liber adversus Iudeos

    Titre:Liber adversus Iudeos (ms. Chartres); Contra Judeos dialogi (ms. Harley)
    Date:Fin du XIe ou début du XIIe siècle
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    1. Chartres, Bibliothèque municipale, 130, f. 108v-149r
      Ms. détruit dans les bombardements de 1944.
    2. London, British Library, Harley, 3707, f. 163r-166v
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Petrus Alfonsi, Diálogo contra los judíos, ed. Klaus-Peter Mieth, trans. Esperanza Ducay, Huesca, Instituto de estudios altoaragoneses, 1996.
    Traductions modernes
    • en espagnol:
      • Mieth et Ducay 1996 (voir sous Éditions modernes)
    Études
    • Hurwitz, Barbara, « Ambivalence in medieval religious polemic: the influence of multiculturalism on the Dialogues of Petrus Alphonsi », Languages of Power in Islamic Spain, éd. Ross Brann, Bethesda, CDL Press, 1997.
    • Tolan, John, « Los Diálogos contra los judíos », Estudios sobre Pedro Alfonso de Huesca, éd. María Jesús Lacarra, Huesca, Instituto de Estudios Altoaragoneses, 1996.
    • Williams, A. Lukyn, Adversus Judaeos: a Bird's-Eye View of Christian Apologiae Until the Renaissance, Cambridge, Cambridge University Press, 1935.
  5. Dialogi lectu dignissimi

    Titre:Dialogi lectu dignissimi, in quibus impiae Judaeorum opiniones […] confutantur, quaedamque Prophetarum abstrusiora loca explicantur
    Date:Fin du XIe ou début du XIIe siècle
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Grande Bibliothèque des Pères, Lyon, t. 21, p. 172-221.
    • Migne, J.-P., éd., Patrologiae cursus completus, sive Biblioteca universalis, integra, uniformis, commodo, œconomica omnium s.s. Patrum, doctorum scriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruerunt. Series Latina, Paris, Migne, 1844-1864, 221 t. (t. 157, col. 535)
      Tome 157 [GB: ex. 1, ex. 2] [IA: ex. 1, ex. 2]
    Traductions modernes
    Études
    • Ainaud de Lasarte, J., « Una versión catalana desconocida de los Dialogi de Pedro Alfonso », Sefarad, 3, 1943, p. 359-376.
    • Cardelle de Hartmann, Carmen, et Philipp Roelli, éd., Petrus Alfonsi and his "Dialogus": Background, Context, Reception, Firenze, SISMEL-Edizioni del Galluzzo (Micrologusʼ Library, 66), 2014, vi + 394 p.
  6. Disciplina clericalis

    Titre: 
    Date:Fin du XIe ou début du XIIe siècle
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit:Dixit Petrus Alfunsus, servus Christi Ihesu, compositor huius libri: Gratias ago Deo, qui primus est sine principio, a quo bonorum omnium est principium, finis sine fine, totius boni complementum, sapiens qui sapientiam et rationem præbet homini, qui nos sua aspiravit sapientia et suae rationis admirabili illustravit claritate et multiformi sancti spiritus sui ditavit gratia…
    Explicit:… Ob hoc igitur immensam Dei omnipotentis clementiam supplices exoramus, quatinus bonis nostris operibus praecedentibus post districti diem iudicii a dextris filii sui collocati aeterna requie cum suis fidelibus mereamur perfrui in aula caelesti, praestante domino nostro Jhesu Christo, cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per infinita saeculorum saecula. Amen.
    Traductions: Discipline of Clergy (anglais)
    Fables Pierre Aufors (français)
    Chastoiement d'un pere a son fils (français)
    Discipline de clergie (français)
    Clercgie de descipline (occitan)
    Traduction italienne
    Manuscrits
    1. Le Mans, Médiathèque Louis Aragon, 84, f. 131 [⇛ Description]
    2. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 3195, f. 1 [⇛ Description]
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Disciplina clericalis; auctore Petro Alphonsi, ex-judæo hispano. Pars prima. = Discipline de clergie; traduction de l'ouvrage de Pierre Alphonse. Première partie, éd. J. Labouderie, Paris, Rignoux pour la Société des bibliophiles français, 1824, [iv] + xvi + 208 p. [GB] [IA]
      Réimpression:
      • Genève, Slatkine, 1970
    • Petri Alfonsi Disciplina clericalis. Zum ersten Mal herausgegeben mit Einleitung und Anmerkungen von Fr. Wilh. Val. Schmidt, Berlin, Enslin, 1827, [iii] + 172 p. [GB] [IA: ex. 1, ex. 2]
    • Petri Alfonsi Disciplina clericalis, von Alfons Hilka und Werner Söderhjelm. I. Lateinischer Text, Helsingfors, Druckerei der finnischen Litteraturgesellschaft (Acta Societatis scientiarum Fennicae, 38:4), 1911, xxxvii + 79 p. [GB] [IA]
    • Die Disciplina clericalis des Petrus Alfonsi (das älteste Novellenbuch des Mittelalters) nach allen bekannten Handschriften herausgegeben von Alfons Hilka und Werner Söderhjelm (Kleine Ausgabe), Heidelberg, Carl Winter's Universitätsbuchhandlung (Sammlung mittellateinischer Texte, 1), 1911, xv + 50 p. [GB] [HT] [IA: ex. 1, ex. 2]
    • Stücke der "Disciplina clericalis" […] in lateinischen Versen der Berliner Handschrift Diez B28, éd. J. Stalzer, Graz, 1912.
    • Pedro Alfonso, Disciplina clericalis, éd. et trad. Ángel González Palencia, Madrid, Consejo superior de investigaciones científicas, 1948.
    • Pietro Alfonsi, Disciplina clericalis, éd. Alberto del Monte, Firenze, Nuova Italia (Primo Scaffale Latino, 7), 1967.
    Traductions modernes
    • en anglais:
      • The Disciplina Clericalis of Petrus Alfonsi, translated and edited by Eberhard Hermes; translated into English by P. R. Quarrie, Berkeley et Los Angeles, University of California Press, 1977, x + 203 p. [GB]
    • en catalan:
      • Pere Alfons, Llibre de formació escolar (Disciplina clericalis), traducció, amb presentació i notes, de Jaume Riera i Sans, Barcelona, Reial Acadèmia de Bones Lletres (Series Minor, 19), 2017, 151 p.
    • en espagnol:
      • González Palencia 1948 (voir sous Éditions modernes)
      • Pedro Alfonso, Disciplina clericalis, introducción y notas de María Jesús Lacarra, traducción de Esperanza Ducay, Zaragoza, Guara (Nueva biblioteca de autores aragoneses), 1980, 156 p.
    • en italien:
      • Pietro Alfonsi, Disciplina clericalis: Sapienza orientale e scuola delle novelle. Edizione a cura di Cristiano Leone. Presentazione di Laura Minervini, Roma, Salerno Editrice (Testi e documenti di letteratura e di lingua, 31), 2010, xciv + 190 p.
        Compte rendu: Juan Carlos Bayo Julve, dans La corónica, 41:2, 2013, p. 250-252. DOI: 10.1353/cor.2013.0002
    Études
    • Castro, D. Joseph Rodriguez de, Biblioteca española, tomo primero que contiene la noticia de los escritores rabinos españoles desde la época conocida de su literatura hasta el presente, Madrid, Imprenta Real de la Gazeta, 1781, p. 20.
    • Crohns, Hjalmar, Legenden och medeltidens latinska predikan och "exempla" i deras värdesättning av kvinnan, Helsingfors, Helsingfors centraltryckeri och bokbinderi aktiebolag, 1915, vii + 244 p. [GB] [IA]
    • Ellis, George, Specimens of Early English Metrical Romances, Chiefly Written During the Early Part of the Fourteenth Century; to which is Prefixed an Historical Introduction, Intended to Illustrate the Rise and Progress of Romantic Composition in France and England. A new edition, revised by J. O. Halliwell, London, Bohn (Bohn's Antiquarian Library), 1848, viii + 600 p. (ici p. 39-44) [GB] [IA]
      Éditions antérieures:
      • Ellis, George, Specimens of Early English Metrical Romances, Chiefly Written During the Early Part of the Fourteenth Century; to which is Prefixed an Historical Introduction, Intended to Illustrate the Rise and Progress of Romantic Composition in France and England, London, Longman, Hurst, Rees, and Orme; Edinburgh, Constable, 1805, 3 t., vii + 387, [iv] + 404, [iv] + 419 p. [IA: t. 1, t. 2, t. 3]
      • Ellis, George, Specimens of Early English Metrical Romances, Chiefly Written During the Early Part of the Fourteenth Century; to which is Prefixed an Historical Introduction, Intended to Illustrate the Rise and Progress of Romantic Composition in France and England, London, Longman, Hurst, Rees, Orme, and Brown, 1811, 3 t., vii + 408, [iv] + 419, [iv] + 432 p. [IA: t. 1, t. 2, t. 3]
    • Merrilees, Brian, « "Le serf de mon serf": the philosopher and Alexander », L'offrande du cœur. Medieval and Early Modern Studies in Honour of Glynnis Cropp, éd. Margaret Burrell et Judith Grant, Christchurch, Canterbury University Press, 2004, p. 77-86.
      Compte rendu du recueil: Glyn S. Burgess, dans New Zealand Journal French Studies, 26:1, 2005, p. 57-59.
    • Nykrog, Per, Les fabliaux. Étude d'histoire littéraire et de stylistique médiévale, Copenhague, Munksgaard, 1957, lv + 339 p. [IA]
      Comptes rendus: Jean Rychner, dans Romance Philology, 12:3, 1958-1959, p. 336-339. [jstor.org] — Richard Glasser, dans Zeitschrift für romanische Philologie, 75:1-2, 1959, p. 146-151. DOI: 10.1515/zrph.1959.75.1-2.138
      Réimpression:
      • Genève, Droz (Publications romanes et françaises, 123), 1973
    • Pearcy, Roy J., Logic and Humour in the Fabliaux: An Essay in Applied Narratology, Cambridge, Brewer (Gallica, 7), 2007, viii + 251 p.
      Comptes rendus: Karin Becker, dans Romanische Forschungen, 122:2, 2010, p. 286-288. [jstor.org] DOI: 10.3196/003581210791473199 — Pierre-Yves Badel, dans Romania, 129, 2011, p. 230-235.
    • Pinvidic, Marie-Jane, « Apparition et disparition du clerc dans Disciplina clericalis », Le clerc au Moyen Âge, Aix-en-Provence, Publications du CUER MA (Senefiance, 37), 1995, p. 631-651. DOI du recueil: 10.4000/books.pup.2438
    • Schaller Wu, Sophie, et Marion Uhlig, « Les traductions françaises de la Disciplina clericalis de Pierre Alphonse: une édition électronique », Actes du XXIVe Congrès international de linguistique et de philologie romanes, Aberystwyth, 2004, Tübingen, Niemeyer, 2004, t. 4, p. 445-455.
    • Schwarzbaum, Haim, « International motifs in Petrus Alphonsi's Disciplina clericalis », Sefarad, 21, 1961, p. 267-299; 22, 1962, p. 17-59 et 321-344; 23, 1963, p. 54-73.
    • Söderhjelm, W., « Bemerkungen zur Disciplina clericalis und ihren französischen Bearbeitungen », Neuphilologische Mitteilungen, 12:3-4, 1910, p. 48-75. [GB: ex. 1, ex. 2, ex. 3] [HT] [IA]
    • Uhlig, Marion, « Le dialogue père/fils dans la Disciplina clericalis et ses traductions françaises en vers », Formes dialoguées dans la littérature exemplaire du Moyen Âge, éd. Marie-Anne Polo de Beaulieu, Paris, Champion, 2012, p. 163-179.
    • Varty, Kenneth, « The fox and the wolf in the well: the metamorphoses of a comic motif », Reynard the Fox: Social Engagement and Cultural Metamorphoses in the Beast Epic from the Middle Ages to the Present, éd. Kenneth Varty, New York et Oxford, Berghahn Books (Polygons: Cultural Diversities and Intersections, 1), 2000, p. 245-256.
Répertoires bibliographiques
  • Dicke, Gerd, et Klaus Grubmüller, Die Fabeln des Mittelalters und der frühen Neuzeit: ein Katalog der deutschen Versionen und ihrer lateinischen Entsprechungen, München, Fink (Münstersche Mittelalter-Schriften, 60), 1987, 891 p. [DS-BSB] [GB]
    Compte rendu: Klaus Speckenbach, dans Arbitrium, 6:3, 1988, p. 244-250. DOI: 10.1515/arbi.1988.6.3.244
Permalien: https://arlima.net/no/1849


Voir aussi:
> Wikidata: Q2080920
> Jonas: intervenant/742
Creative Commons License
Cette notice est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Laurent Brun
Dernière mise à jour: 9 décembre 2023

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon    Facebook    Twitter