logo arlima

Historia de preliis Alexandri Magni

Bibliographie

Généralités
  • Hilka, A., et F. P. Magoun, « A list of manuscripts containing texts of the Historia de preliis Alexandri Magni, recensions I1, I2, I3 », Speculum, 9:1, 1934, p. 84-86. DOI: 10.2307/2846454
  • Meyer, Paul, Alexandre le Grand dans la littérature française du Moyen Âge, Paris, Vieweg, 1886, 2 t. [GB: t. 1, t. 2] [IA: t. 1, t. 2]
    Comptes rendus: A. Wesselofsky, dans Giornale storico della letteratura italiana, 9, 1887, p. 254-265 (réplique: Paul Meyer, dans Romania, 18, 1889, p. 183). — M. Gaster, dans Journal du Ministère de l'Instruction publique, 1887, p. 255-266.
    Réimpression:
    • Genève, Slatkine, 1970, 2 t. en 1
  • Ross, D. J. A., « Olympias and the serpent: the interpretation of a Baalbek mosaic and the date of the illustrated Pseudo-Callisthenes », Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 26:1-2, 1963, p. 1-21. DOI: 10.2307/750567
  • Schmidt, Victor M., A Legend and its Image: The Aerial Flight of Alexander the Great in Medieval Art, Groningen, Forsten (Mediaevalia Groningana, 17), 1995, xiv + 293 p.
  1. Version J1

    Titre: 
    Date:Environ avant 1100
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu:Roman d'Alexandre le Grand. Version remaniée de l'Historia de proeliis Alexandri Magni de Léon de Naples.
    Incipit:Sapientissimi namque Egyptii scientes mensuram terre atque undis maris dominantes et celestium ordinem cognoscentes, id est stellarum cursum conputantes, tradiderunt ea universo mundo per altitudinem doctrine et per magicas artes…
    Explicit: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions:Albéric de Pisançon
    Manuscrits
    1. Aberystwyth, National Library of Wales, Peniarth, 481, f. 30r-98r (A)
    2. Bamberg, Staatsbibliothek, 85 (M II. 8), f. 119r-164r (Bg1)
    3. Bamberg, Staatsbibliothek, 85a (N I. 5), f. 3r-21r (Bg2)
    4. Cava de' Tirreni, Badia, 39 (C)
    5. Dublin, Trinity College Library, 448 (D. 5. 11), f. 98r-170v (D)
    6. Graz, Universitätsbibliothek, 1520 (G)
    7. Graz, Universitätsbibliothek, 105, f. 348r-374v (G1)
    8. Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol, 525, f. 5r-65r (J)
    9. London, British Library, Arundel, 123, f. 43r-71r (L2)
    10. London, British Library, Royal, 13. C. XII, f. 43r-169v (L1)
    11. Madrid, Biblioteca nacional de España, 9783 (Ee 103), f. 20r-49v (Ma)
    12. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 7843, f. 127r-195r (M)
    13. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 12260, f. 160r-165v (m)
    14. Oxford, Bodleian Library, Rawlinson A. 273, f. 31r-61r (O1) [⇛ Description]
    15. Oxford, Bodleian Library, Rawlinson B. 149, p. 133-206 (O2) [⇛ Description]
    16. Oxford, Bodleian Library, Clarke, 27, f. 1r-27v (O3)
    17. Oxford, New College Library, 342, f. 72r-153v (O4)
    18. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 8501, f. 2r-57r (P)
    Éditions anciennes
    1. Liber Alexandri Magni regis Macedonie de preliis, [Utrecht], s. n., s. d.
      Exemplaire: Münster, Universitätsbibliothek, Inc. 435
    2. Liber Alexandri Magni regis Macedonie de preliis, Utrecht, s. n., [vers 1473]
    3. Liber Alexandri Magni regis Macedonie de preliis, [Köln?], s. n., [vers 1472]
    Éditions modernes
    • Die Historia de preliis Alexandri Magni (Der lateinische Alexanderroman des Mittelalters). Synoptische Edition der Rezensionen des Leo Archipresbyter und der interpolierten Fassungen J1, J2, J3 (Buch I und II), herausgegeben von Hermann-Josef Bergmeister, Meisenheim am Glan, Hain (Beiträge zur klassischen Philologie, 65), 1975, xiii + 209 p.
    • Historia Alexandri Magni (Historia de preliis), Rezension J1, herausgegeben von Alfons Hilka [und] Karl Steffens, Meisenheim am Glan, Hain (Beiträge zur klassischen Philologie, 107), 1979, xxx + 265 p.
    Traductions modernes
    • en allemand:
      • Der mittellateinische Alexanderroman. Historia de preliis Alexandri Magni. Geschichte der Kämpfe Alexanders des Großen, nach der Übersetzung von Wolfgang Kirsch; herausgegeben, neu bearbeitet und mit Anmerkungen versehen von Lennart Gilhaus, Stuttgart, Hiersemann (Mittellateinische Bibliothek, 4), 2020, xii + 248 p.
        Compte rendu: Mathias Herweg, dans The Medieval Review, 21.12.28, 2021. [www]
        Traduction fusionnant les leçons des trois versions J1, J2 et J3.
    • en anglais:
      • The Medieval Alexander Romance, translated by Dennis M. Kratz, New York et London, Garland (Garland Library of Medieval Literature, Series B, 64), 1991, xliv + 188 p.
    Études
    • Ross, D. J. A., « Nectanebus in his palace: a problem of Alexander iconography », Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 15:1-2, 1952, p. 67-87. DOI: 10.2307/750114
  2. Version J2

    Titre: 
    Date: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu:Roman d'Alexandre le Grand. Version remaniée de l'Historia de proeliis Alexandri Magni de Léon de Naples.
    Incipit:Sapientissimi namque Egyptii scientes mensuram terre atque undas maris dominantes et celestia cognoscentes, id est stellarum cursum computantes, tradiderunt ea universo mundo per altitudinem doctrine et per magicas virtutes…
    Explicit:
    Traductions:Le roman d'Alexandre en prose (français)
    Manuscrits
    1. Basel, Öffentliche Bibliothek der Universität, A. II. 34, f. 321r-331r (Ba)
      Extraits.
    2. Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, lat. 4° 555, f. 12r-75r (B)
    3. Bruxelles, KBR, 1663, f. 1r-46r (Bx1)
    4. Bruxelles, KBR, 3915, f. 74r-109r (Bx2)
    5. Cambridge, Corpus Christi College, Parker Library, 129, f. 15r-31v (C1)
    6. Cambridge, Corpus Christi College, Parker Library, 370, f. 48r-80r (C2)
    7. Cambridge (USA), Harvard University, Houghton Library, lat. 121F, f. 103r-150v
      Anc. ms. 31 de Seitenstettin (Autriche).
    8. Gdańsk, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna, 1974, f. 229r-240r (D)
    9. Kaliningrad (Калининград), Bibliothèque universtaire, 334, f. 57r-115r (Kg)
      Version mixte et remaniée. Ms. détruit en 1945?.
    10. Leipzig, Stadtbibliothek, Repositorium II. 4° 143, f. 1r-111r (Lg)
    11. Mikulov, Bibliothèque du château, II.112, f. 150r-156v (Mk)
      Version mixte et remaniée. Ms. détruit en 1945?.
    12. Modena, Biblioteca Estense Universitaria, α.W.8.14, f. 97r-131v (Mo)
    13. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 824, f. 1r-78r (M1)
    14. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 21665, f. 1r-33r (M2)
    15. Napoli, Biblioteca nazionale "Vittorio Emanuele III", V. F. 27, f. 1r-119r (N)
    16. Oxford, Bodleian Library, Auct. F. 3. 3, f. 130r-153r (O5)
    17. Oxford, Bodleian Library, 341 (Western 2445), f. 137r-159v (O6)
    18. Paris, Bibliothèque Mazarine, latin, 780, f. 115r-151r (P7)
    19. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 2477, f. 30r-67v (P1)
    20. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 6041, f. 200r-209r (P2)
    21. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 8503, f. 7v-26v (P3)
    22. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 13710, f. 1r-75v (P4)
    23. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 14169, f. 80r-193r (P5)
    24. Paris, Bibliothèque nationale de France, nouvelles acquisitions latines, 174, f. 1r-40v (P6)
    25. Pommersfelden, Schloss Weissenstein, 2855, f. 109r-147r (Po)
    26. Praha, Archiv pražského hradu, Knihovna metropolitní kapituly, 1022, f. 98r-122r (Pg)
    27. Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, hist. in-fol. 411, f. 223r-229r (St)
    28. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 7190, f. 1r-42v (R)
    29. Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. X. 216, f. 1r-40v (V1)
    30. Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. 406, f. 1r-58v (V2)
    31. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, lat. 3247, f. 6r-53v (W1)
    32. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, lat. 3412, f. 157r-185r (W2)
    33. Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, 671 (Helm. 622), f. 182r-234r (Wo)
    34. Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, I. Fol. 472, f. 217v-248v (Br1)
    35. Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, IV. Fol. 33, f. 1r-27v (Br2)
    36. Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, IV. Fol. 34, f. 97r-115v (Br3)
    37. Wrocław, Bibliothèque de la ville, R. 58, f. 85r-128r (Br4)
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Die Historia de preliis Alexandri Magni (Der lateinische Alexanderroman des Mittelalters). Synoptische Edition der Rezensionen des Leo Archipresbyter und der interpolierten Fassungen J1, J2, J3 (Buch I und II), herausgegeben von Hermann-Josef Bergmeister, Meisenheim am Glan, Hain (Beiträge zur klassischen Philologie, 65), 1975, xiii + 209 p.
    • Historia Alexandri Magni (Historia de Preliis) Rezension J2 (Orosius Rezension). Erster Teil, éd. Alfons Hilka et Hermann-Josef Burgmeister, Meiseinham am Glan, Hain, 1976.
    • Historia Alexandri Magni (Historia de Preliis) Rezension J2 (Orosius Rezension). Zweiter Teil, éd. Alfons Hilka et Rüdiger Grossmann, Meiseinham am Glan, Hain, 1977.
    Traductions modernes
    • en anglais:
      • The Medieval Alexander Romance, translated by Dennis M. Kratz, New York et London, Garland (Garland Library of Medieval Literature, Series B, 64), 1991, xliv + 188 p.
        Traduction partielle.
    Études
    • Smits, E. R., « Die Historia de preliis Alexandri Magni, Rezension I2 im Mittelalter: rezeptionsgeschichtliche Probleme », Alexander the Great in the Middle Ages: Ten Studies on the Last Days of Alexander in Literary and Historical Writing. Symposium Interfacultaire Werkgroep Mediaevistiek Groningen 12-15 October 1977, éd. W. J. Aerts, Jos. M. M. Hermans et Elizabeth Visser, Nijmegen, Alfa (Mediaevalia Groningana, 1), 1978, p. 86-107.
  3. Version J3

    Titre:Liber gestorum Alexandri Magni (ms. Zwickau, expl.)
    Date: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu:Roman d'Alexandre le Grand. Version remaniée de l'Historia de proeliis Alexandri Magni de Léon de Naples.
    Incipit:Sapientissimi quippe Egypcii scientes mensuram terre undasque maris et celestium ordinem cognoscentes et stellarum cursum, motum eciam firmamenti, tradiderunt eam uniuerso orbi per altitudinem doctrine et per noticiam artium magicarum…
    Explicit:… Nona Alexandria est, que dicitur apud Croadam,
    Decima Alexandria est, que dicitur Masagoras,
    Vndecima Alexandria est, que dicitur Yprosiacon,
    Duodecima Alexandria est, que dicitur Egyptus etc.
    Remaniements:Quilichinus de Spoleto, Historia Alexandri Magni
    Traductions:Wars of Alexander (anglais)
    Liber Alexandri Magni (italien)
    Manuscrits
    1. Basel, Öffentliche Bibliothek der Universität, E. III. 17, f. 117r-135v (Ba1)
    2. Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, lat. 4° 518, f. 81r-133r (B1)
    3. Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, lat. 8° 48, f. 1r-94v (B2)
    4. Bern, Universitätsbibliothek, 247, f. 134r-174v (Be)
    5. Bologna, Biblioteca universitaria, 1951, 53 f. (Bo1)
    6. Bologna, Biblioteca universitaria, 2761, 49 f. (Bo2)
    7. Cambridge, Saint John's College Library, 184 (G. 16), f. 1r-39v (C3)
    8. Cambridge, Trinity College Library, 946, f. 1r-24r (C4)
    9. Cambridge (USA), Harvard University, Houghton Library, lat. 34, 12 f. (H)
    10. Cortona, Biblioteca del Comune e dell'Accademia Etrusca, 240, f. 1r-55r (Co)
    11. Darmstadt, Universitäts- und Landesbibliothek, 231, f. 48v-90v (Dr)
    12. Firenze, Biblioteca Riccardiana, 522, f. 19r-35v (F)
    13. Glasgow, University Library, Hunter, 84, 39 f. (Gl)
    14. Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Reichenau 63, f. 42r-70v (Ka1)
    15. Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Reichenau 134, f. 1r-155r (Ka2)
    16. Madrid, Biblioteca nacional de España, 10222, 16 fol. (Ma)
    17. Milano, Biblioteca Ambrosiana, C. 218, f. 3r-24v (Mi2)
    18. Milano, Biblioteca Ambrosiana, I. 64, f. 1v-69r (Mi3)
    19. Milano, Biblioteca Nazionale Braidense, A. D. XIII. 29, f. 1r-55r (Mi1)
    20. Modena, Biblioteca Estense Universitaria, α.F.1.27, f. 8r-47v (Mo1)
    21. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 14796, f. 13r-158r (M3)
    22. Oxford, Bodleian Library, Holkham ??, f. 1r-37r (Ho): ms. autrefois dans la collection des earls de Leicester, à Holkham Hall (Norfolk), MS 457
    23. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 8514, f. 1r-78r (P8)
    24. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 11291, f. 24r-58v (P8)
    25. Paris, Bibliothèque nationale de France, nouvelles acquisitions latines, 174, f. 41r-46v (P6)
    26. Praha, Archiv pražského hradu, Knihovna metropolitní kapituly, 842, f. 1r-28r (Pg1)
    27. Praha, Archiv pražského hradu, Knihovna metropolitní kapituly, 1596, f. 180v-239v (Pg2)
    28. Praha, Univerzita Karlova, Ústřední knihovna, 1871, f. 60r-98v (Pg3)
    29. Praha, Univerzita Karlova, Ústřední knihovna, 2036, f. 175r-233r (Pg4)
    30. Roma, Biblioteca Casanatense, 274, 57 fol. (R1)
    31. Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 624, f. 1r-71v (Sg)
    32. Torino, Biblioteca nazionale universitaria, H. IV. 12, 39 f. (T)
    33. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 2947, f. 1r-45v (R2)
    34. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barberiniani latini, 104, f. 175r-233r (R3)
    35. Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. X. 68 (3301), f. 1r-69v (V1)
    36. Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. X. 130 (3655), f. 2r-46v (V2)
    37. Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. XIV. 174 (4606), f. 50v-126v (V3)
    38. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, lat. 3097, f. 158r-194r (W3)
    39. Zwickau, Ratsschulbibliothek, 10, f. 1r-49r (Z)
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Quilichinus de Spoleto, Historia Alexandri Magni nebst dem Text der Zwickauer Handschrift der Historia de preliis Alexandri Magni – Rezension I 3 – herausgegeben von Wolfgang Kirsch, Скопје, Университетска печатница [Skopje, Presses universitaires] (Жива антика. Посебни изданија / Antiquité vivante. Monographies, 4), 1971, lxiii + 337 p.
    • Die Historia de preliis Alexandri Magni (Der lateinische Alexanderroman des Mittelalters). Synoptische Edition der Rezensionen des Leo Archipresbyter und der interpolierten Fassungen J1, J2, J3 (Buch I und II), herausgegeben von Hermann-Josef Bergmeister, Meisenheim am Glan, Hain (Beiträge zur klassischen Philologie, 65), 1975, xiii + 209 p.
    • Die Historia de preliis Alexandri Magni. Rezension J3, éd. K. Steffens, Meisenheim am Glan, Hain (Beiträge zur klassischen Philologie, 73), 1975.
    Traductions modernes
    • en anglais:
      • The Medieval Alexander Romance, translated by Dennis M. Kratz, New York et London, Garland (Garland Library of Medieval Literature, Series B, 64), 1991, xliv + 188 p.
        Traduction partielle.
    Études
    • Magoun, F. P., Jr., « Photostats of the Historia de Preliis Alexandri Magni (I3) », Harvard Library Bulletin, 1:3, 1947, p. 377-379. [www]
Répertoires bibliographiques
  • Bossuat, Robert, Manuel bibliographique de la littérature française du Moyen Âge, Melun, Librairie d'Argences (Bibliothèque elzévirienne. Nouvelle série. Études et documents), 1951, xxxiv + 638 p. (ici p. 97, no 992)
    Dictionnaires: DEAF Boss
Permalien: https://arlima.net/no/1368


Voir aussi:
> ——
Creative Commons License
Cette notice est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Laurent Brun
Dernière mise à jour: 12 juin 2020

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon    Facebook    Twitter