logo arlima

Liber de similitudinibus et exemplis

Bibliographie

Titre:Tabula exemplorum secundum ordinem alphabeti (ms. Wien, ÖNB, 362); Tabula exemplorum de habundancia adapcionum [sic] ad omnem materiam in sermonibus secundum ordinem alphabeti ordinata in capitula CXLVII divisa, quorum elenchus in fine sit invenienda (ms. Oxford, All Souls Coll., 19); Liber qui dicitur Accidia sive cursus theologie moralis in capitula secundum alphabetum disposita circiter CXL distinctiones cum tabula capitulorum distincta (mss Oxford, Balliol Coll., Canon misc., 368; Seitenstetten, StiftsB, 241 et Wiener Neustadt, StiftsB, 290); Liber de similitudinibus et exemplis (Bern, BB, 293)
Date:1261-1292 (vers 1277?)
Langue:Latin
Genre:Exemplum
Forme:Prose
Contenu: 
Incipit (prologue):Vade ad formicam o piger et considera uias eius et disce sapientiam. Que tum non habeat ducem nec praeceptorem nec principem parat estante…
Explicit (prologue):« Malitia est ocium inhers ». Ab ipsa ergo accidia libellum inchoemus istum ut eam uitare possimus, diligentiamque ei oppositam de salute anime ipse valeamus.
Incipit (texte):Accidia: Nota accidiosus est sicut canis famelicus cujus omnes sensus esuriunt, aures rumores, visus vanitates, gustus saperes etc. [Accidiosi] sunt similes
Explicit (texte):Xristi ascensio: … in arbore crucis extenso, elevati sunt malardi i. e. peccatores in celum ubi nos levare dignetur, qui est benedictus in secula seculorum. Amen.
Manuscrits
  1. Arras, Médiathèque municipale, 823, f. 2v-123r
  2. Assisi, Biblioteca comunale, 446
  3. Avignon, Bibliothèque municipale, 308, f. 351-389
  4. Bamberg, Staatsbibliothek, Msc. Theol. 235, f. 52-67v
  5. Bern, Burgerbibliothek, 293, f. 1r-75v
  6. Cambridge, Corpus Christi College, Parker Library, 317, f. 157v-223
  7. Cambridge, Pembroke College Library, 202, f. 1-23v
  8. Cambridge, Saint John's College Library, 124, f. 1-9 (extraits)
  9. Charleville-Mézières, Médiathèque Voyelles, 136, f. 1-57
  10. Düsseldorf, Universitäts- und Landesbibliothek, B132, f. 68r-98v
  11. Firenze, Biblioteca nazionale centrale, I I 11, f. 79r-167v
  12. Frankfurt am Main, Universitätsbibliothek, Praed. 59, 1-40
  13. Graz, Universitätsbibliothek, 1428, f. 1-27
  14. Halle, Bibliothek der Marienkirche, 6, f. 457r-516r
  15. Heiligenkreuz, Stiftsbibliothek, 170, f. 186-241
  16. Lilienfeld, Stiftsbibliothek, 36, f. 294-300 (extraits)
  17. Lincoln, Cathedral Library, 224, f. 200-299
  18. London, British Library, Add MS 18351, f. 2-60
  19. London, British Library, Add MS 37670, f. 125-194
  20. Milano, Biblioteca Ambrosiana, C.24.sup., f. 109-200
  21. Oxford, All Souls College Library, 19, f. 110-159v
  22. Oxford, Bodleian Library, MS. Bodl. 94, f. 1-106
  23. Oxford, Bodleian Library, MS. Canon. Misc. 368, f. 1-164
  24. Oxford, Bodleian Library, MS. Rawl. C 899, f. 127-215
  25. Paris, Bibliothèque Mazarine, 1012, f. 1-68
  26. Paris, Bibliothèque nationale de France, Arsenal, 857, f. 21-102v
  27. Paris, Bibliothèque nationale de France, nouvelles acquisitions latines, 3074, f. 146-149 (extraits)
  28. Paris, Bibliothèque Sainte-Geneviève, 546, f. 188-204
  29. Praha, Národní knihovna České republiky, XIII G 3, f. 1-61
  30. Seitenstetten, Stiftsbibliothek, 241, f. 145-204v
  31. Trier, Stadtbibliothek, 546/1713, f. 1-60
  32. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 7613, f. 118r-175v
  33. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 362, f. 85-119v
  34. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4935, f. 353-356 (extraits)
  35. Wiener Neustadt, Neukloster, Stiftsbibliothek, 290, f. 164-213
  36. Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Aug. 2° 76.2, f. 97-142r
  37. Zwettl, Stiftsbibliothek, 290, f. 164-213
  38. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 14929, f. 1-247
  39. Rostock, Universitätsbibliothek, theol. 15, f. 49r-67v
  40. Oxford, Bodleian Library, MS. Canon. Misc. 532
  41. Oxford, Merton College Library, 197, f. 73-88v
  42. Trier, Stadtbibliothek, 303
  43. Utrecht, Universiteitsbibliotheek, 350
Éditions anciennes
Éditions modernes
  • La Tabula exemplorum secundum ordinem alphabeti, recueil d'exempla compilé en France à la fin du XIIIe siècle édité par J.-Th. Welter, Paris et Toulouse, Occitania (Thesaurus exemplorum, 3), 1926, lvi + 151 p. [GB] [IA]
    Édition avec de nombreux passages omis et/ou résumés.
Traductions modernes
Études
  • Kauffmann, Claus Michael, « New images for Anselm's table talk: an illustrated manuscript of the Liber de similitudinibus », Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 64, 2012, p. 87-113.
  • Louis, Nicolas, L'exemplum en pratiques: production, diffusion et usages des recueils d'exempla latins aux XIIIe-XVe siècles, thèse de doctorat, Université de Namur et École des hautes études en sciences sociales, 2013, 2 t, 347, 316 p. [archives-ouvertes.fr]
  • Thorndike, Lynn, « Liber de similitudinibus et exemplis (MS. Berne 293, fols. 1r-75v) », Speculum, 32, 1957, p. 780-791.
  • Welter, J.-Th., L'exemplum dans la littérature religieuse et didactique du Moyen Âge, Paris et Toulouse, Occitania (Bibliothèque d'histoire ecclésiastique de France), 1927, 564 p. [GB] [IA]
    Réimpression:
    • Welter, J.-Th., L'exemplum dans la littérature religieuse et didactique du Moyen Âge, New York, AMS Press, 1973, 564 p. [IA]
Répertoires bibliographiques
Permalien: https://arlima.net/no/16077


Voir aussi:
> Wikidata: Q163033
Creative Commons License
Cette page est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Nicolas Louis
Dernière mise à jour: 3 août 2025

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon     Bluesky