logo arlima

Jacob van Maerlant

Jacques van Maerlant

Biographie

Né près de Bruges vers 1230-1240 — Mort vers la fin du XIIIe siècle

Écrivain flamand

Bibliographie

Généralités
  • Berendrecht, Petra, Proeven van bekwaamheid. Jacob van Maerlant en de omgang met zijn Latijnse bronnen, Amsterdam, Prometheus (Nederlandse literatuur en cultuur in de middeleeuwen, 14), 1996, 372 p.
  • Oostrom, Frits van, Marlants wereld, Amsterdam, Prometheus, 1996.
  • Oostrom, Frits van, Stemmen op schrift. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur vanaf het begin tot 1300, Amsterdam, Bakker, 2006, 640 p. + [36] p. de pl.
  • Potvin, Ch., Nos premiers siècles littéraires. Choix de conférences donnés à l'Hôtel de Ville de Bruxelles dans les années 1865-1868, Bruxelles, Lacroix, Verboeckhoven et Cie, 1870, 2 t. (ici t. 2, no XXII) [GB: t. 1-2] [IA: t. 1, t. 2]
  1. Historie van den Grale und Boek van Merline

    Titre: 
    Date:1261
    Langue:Néerlandais
    Genre: 
    Forme:36218 vers
    Contenu:Le Boek van Merline est la traduction du Roman de Merlin en prose.
    Incipit:Alle de gene die dese tale
    horen willen van den Grale,
    wanen dat hi eersten quam,
    als ick in den Walsche vernam…
    Explicit:… ende XXVI, opten witten donredach,
    Die in der weken vor Paescen gelach,
    doe was dit boec geint,
    daer men scone jeesten in vint.
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Jacob van Maerlants Merlijn, naar het eenig bekende Steinforter handschrift, uitgegeven door J. van Vloten, Leiden, Brill, 1880, xix + 405 p. [GB] [IA]
    • Jacob van Maerlant Historie van den Grale und Boek van Merline, nach der Steinfurter Handschrift, éd. Timothy Sodmann, Köln, 1980.
    Traductions modernes
    Études
    • Besamusca, Bart et Frank Brandsma, « Jacob de Maerlant, traducteur vigilant, et la valeur didactique de son Graal-Merlijn », Miscellanea mediaevalia. Mélanges offerts à Philippe Ménard, éd. Jean-Claude Faucon, Alain Labbé et Danielle Quéruel, Paris, Champion (Nouvelle bibliothèque du Moyen Âge, 46), 1998, t. 1, p. 121-131.
    • Bouwman, Hendrik, Verklarende en tekstcritische aanteekeningen op Maerlants "Historie van den Grale" en "Merlijns boeck", Groningen, De Waal, 1905, viii + 212 + vi p. [GB] [IA]
  2. Der naturen bloeme

    Titre: 
    Date:Vers 1271
    Langue:Néerlandais
    Genre: 
    Forme:Vers
    Contenu:Traduction libre et partielle du De naturis rerum de Thomas de Cantimpré.
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Der naturen bloeme van Jacob van Maerlant, met inleiding, varianten van hss., aenteekeningen en glossarium, op gezag van het Gouvernement en in naem der Koninglijke Akademie van Wetenschappen, Letteren en Fraye Kunsten, voor de eerste mael uitgegeven door J.-H. Bormans. Eerste deel, Bruxelles, Hayez, 1857, [vi] + 489 p. [GB] [IA]
      Compte rendu: Gaston Paris, dans Bibliothèque de l'École des chartes, 6e série, 1, 1865, p. 384-392. [Gallica] [GB] [HT] [IA]
    • Jacob van Maerlant's Naturen bloeme, uitg. door Dr. Eelco Verwijs, Leiden, Sijthoff (Bibliotheek van Middelnederlandsche letterkunde), 1878, 2 t. — Réimpr.: Arnhem, 1980.
    • Corpus van Middelnederlandse teksten (tot en met het jaar 1300). Reeks II: Literaire handschriften. Deel 2: Der naturen bloeme, éd. M. Gysseling, 's-Gravenhage, 1981.
    • Jacob van Maerlants "Der Naturen bloeme" und das Umfeld: Vorläufer, Redaktionen, Rezeption herausgegeben von Amand Berteloot und Detlev Hellfaier, Münster, Waxmann (Niederlande-Studien, 23), 2001, 311 p. + [36] p. de pl.
    • Dat seste boec van serpenten: een onderzoek naar en een uitgave van boek VI van Jacob van Maerlants "Der naturen bloeme", door Marcel van der Voort, Hilversum, Verloren (Middeleeuwse studies en bronnen, 75), 2001, 479 p.
    Traductions modernes
    Études
    • Berteloot, Amand, « Ein Vergleich zwischen dem Fischebuch in Jacobs van Maerlant Der naturen bloeme und seiner lateinischen Vorlage », Reinardus, 21, 2009, p. 16-30. DOI: 10.1075/rein.21.02ber
    • Claassens, G. H. M., « Leer van dit wrede dier. Instructio morum in Jacob van Maerlants Der naturen bloeme », Jacob van Maerlants "Der naturen bloeme" und das Umfeld. Vorläufer – Redaktionen – Rezeption, Münster, 2001, p. 267-281.
    • Nischik, Traude-Marie, Das volkssprachliche Naturbuch im späten Mittelalter: Sachkunde und Dinginterpretation bei Jacob van Maerlant und Konrad von Megenberg, Tübingen, Niemeyer (Hermaea, Neue Folge, 48), 1986, x + 498 p.
  3. Spiegel historiael

    Titre: 
    Date:1283 à 1288
    Langue:Néerlandais
    Genre: 
    Forme:Environ 185000 vers rimés
    Contenu:Traduction du Speculum historiale de Vincent de Beauvais (livres II à IX et XXV à XXVII, ch. 34); traduction poursuivie et achevée par Philip Utenbroeke (livres X à XXIV) et Lodewijk van Velthem (livres XXVII, ch. 35, à XXXII)
    Incipit: 
    Explicit: 
    Remaniements:Spieghel historiael
    Continuations:Lodewijk van Velthem
    Manuscrits
    1. Gent, Universiteitsbibliotheek, HS.1374, f. 1v-78v [⇛ Description]
    2. Tilburg, Regionaal Archief Tilburg, Archief van de Schepenbank van Hilvarenbeek (1111) inv. 436
    3. Tilburg, Universiteitsbibliotheek, Fragment 2a-b, 2/4 XIV
    4. Tilburg, Universiteitsbibliotheek, Fragment 3a-d, 1/2 XIV
    Éditions anciennes
    1. Spiegel Historiaal, of Rym-Spiegel; zynde de Nederlandsche Rym-Chronyk, van Lodewyk van Velthem, voor ruym 400 Jaaren in Dichtmaat gebracht […], éd. I. Le Long, Amsterdam, 1727.
    Éditions modernes
    • Spiegel historiael of Rijmkronijk van Jacob van Maerlant, éd. J. A. Clignett, J. Steenwinkel et J. H. Halbertsma, Leiden et Amsterdam, 1784-1849, 4 t.
    • Jacob van Maerlant's Spiegel Historiael, met de fragmenten der later toegevoegde gedeelten, bewerkt door Philip Utenbroeke en Lodewijc van Velthem, éd. M. De Vries et E. Verwijs, Leiden, 1863, 3 t.
    • Jacob van Maerlant's Spiegel Historiael. Tweede Partie, bewerkt door Philip Utenbroeke, éd. F. Von Hellwald, M. De Vries et E. Verwijs, Leiden, 1879. — Réimpr.: Utrecht, 1982.
    • Lodewijk van Velthem's voortzetting van den Spiegel Historiael (1248-1316), First part, éd. H. Van der Linden et W. De Vreese, Brussel, 1906.
    • Lodewijk van Velthem's voortzetting van den Spiegel Historiael (1248-1316), Second part, éd. H. Van der Linden, W. De Vreese et P. De Keyser, Brussel, 1931.
    • Lodewijk van Velthem's voortzetting van den Spiegel Historiael (derde deel), éd. H. Van der Linden, P. De Keyser et A. Van Loey, Brussel, 1938.
    • Amijs ende Amelis. Een middeleeuwse vriendschapssage. Naar de berijming van Jacob van Maerlant tezamen met zijn latijnse bron ['De duobus pueris consimilibus natis Amico et Amelio' in het 'Speculum historiale' van Vincentius Bellovacensis], éd. J. J. Mak, Zwolle, 1954.
    • Het Weense handschrift van de 'Tweede Partie' van de 'Spiegel Historiael'. Hs. Wenen, Österreichische Nationalbibliothek, 13.708 deel I - The Vienna Manuscript of the 'Second Part' of the 'Spiegel Historiael'. Ms. Vienna, Österreichische Nationalbibliothek, 13.708 Part I, København, ?? (Mediaeval Manuscripts from the Low Countries in Facsimile, 1), 1971.
    • Visio Tnugdali: the German and Dutch Translations and their Circulation in the Later Middle Ages, éd. Nigel F. Palmer, München et Zürich, Artemis (Münchener Texte und Untersuchungen zur deutschen Literatur des Mittelalters, 76), 1982.
      Compte rendu: Peter Dinzelbacher, dans Beiträge zur Geschichte der Deutschen Sprache und Literatur, 107, 1985, p. 144-148.
    • Uijens, Stef, et Daan Doesborgh, « "Miraculen". Fragments of an unknown Spiegel historiael manuscript at Regionaal Archief Tilburg », Quærendo, 52, 2022, p. 119-160. DOI: 10.1163/15700690-20221139
    Traductions modernes
    Études
    • Biemans, Jos A. A. S., « Lithografische facsimile's van twee Spiegel historiael-fragmenten. Enkele opmerkingen over de vervaardiging en betrouwbaarheid van vroege steendruck-reproducties van Middelnederlandse handschriften », Miscellanea Neerlandica opstellen voor dr. Jan Deschamps ter gelegenheid van zijn zeventigste verjaardag, éd. Elly Cockx-Indestege et Frans Hendrickx, Leuven, Peeters, 1987, t. 1, p. 145-165.
    • Biemans, Jos A. A. S., « La tradition manuscrite du Spiegel historiael de Jacob van Maerlant. Étude de réception et archéologie du livre », Vincent de Beauvais: intentions et réceptions d'une œuvre encyclopédique au Moyen Âge. Actes du XIVe Colloque de l'Institut d'études médiévales, organisé conjointement par l'Atelier Vincent de Beauvais et l'Institut d'études médiévales. 27-30 avril 1988, éd. Monique Paulmier-Foucart, Serge Lusignan et Alain Nadeau, Saint-Laurent, Bellarmin; Paris, Vrin (Cahiers d'études médiévales. Cahier spécial 4), 1990, p. 375-389. DOI du recueil: 1866/23055
      Comptes rendus du recueil: Anne Dorothee von den Brincken, dans Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters, 48, 1992, p. 255. — Kevin White, dans Catholic Historical Review, 78:3, 1992, p. 447-449. — ??, dans Revue des sciences philosophiques et théologiques, 76, 1992, p. 373.
    • Biemans, Jos A. A. S., Onsen Speghele Ystoriale in Vlaemsche: codicologisch onderzoek naar de overlevering van de Spiegel historiael van Jacob van Maerlant, Philip Utenbroeke en Lodewijk van Velthem, met een beschrijving van de handschriften en fragmenten, Leuven, Peeters (Schrift en schriftdragers in de Nederlanden in de middeleeuwen, 2), 1997, 2 t., 548 p. + 100 pl.
    • De Graaf, Kees, Alexander de Grote in de "Spiegel historiael". Een onderzoek naar de vertaaltechniek van Jacob van Merlant, Nijmegen, Alfa (Tekst en tijd, 6-7), 1983, xv + 191 p.
    • Hervieux, Léopold, Les fabulistes latins depuis le siècle d'Auguste jusqu'à la fin du Moyen Âge. Tomes I et II: Phèdre et ses anciens imitateurs directs et indirects, Paris, Firmin-Didot, 2e éd., 1893-1894, 2 t., xii + 834, 808 p. (ici t. 1, p. 460) [GB: t. 1, t. 2] [IA: t. 1, t. 2]
      Compte rendu: L. Sudre, dans Romania, 24, 1895, p. 279-286. [JSTOR] [Persée] [Gallica] [GB] [HT] [IA]
      Édition antérieure:
      • Hervieux, Léopold, Les fabulistes latins depuis le siècle d'Auguste jusqu'à la fin du Moyen Âge. Tomes I et II: Phèdre et ses anciens imitateurs directs et indirects, Paris, Firmin-Didot, 1884, 2 t., viii + 731, 852 p. [GB: t. 1, t. 2] [IA: t. 1, t. 2]
        Comptes rendus: Comptes rendus de l'Académie des inscriptions et belles-lettres, 4e s., 12, 1884, p. 58-63. — J. G. Frazer, dans Academy, 653 (ou 26?), 1884, p. 300-301. — Gaston Paris, dans Journal des savants, 1884, p. 670-686, et 1885, p. 37-51.
      Réimpressions:
      • New York, Burt Franklin (Burt Franklin Research and Source Works Series, 99), 1965
      • Hildesheim, Olms, 1970
    • Jonckbloet, Guillelmus Josephus Andreas, éd., Specimen e literis neerlandicis, exhibens Ludovici de Velthem chronici quod inscribitur Speculum historiale, librum III denuo editum secundum codicem ms. unicum, Bibliothecae Acad. Lugd. Bat. atque annotatione illustratum […], Hagae Comitis ('s-Gravenhage), Schinkel, 1840, 136 p.
    • Kestemont, Mike, « Velthem et al. A stylometric analysis of the rhyme words in the acconut of the Battle of the Golden Spurs in the fifth part of the Spiegel historiael », Queeste, 17:1, 2010, p. 1-34.
    • van Mierlo, J., Jacob van Maerlant, zijn leven, zijn werken, zijn beteekenis, Turnhout, Van Mierlo-Proost (Koninklijke vlaamsche academie voor taal- en letterkunde, III, 25), 1946, 150 p.
    • van Oostrom, Frits, Maerlants wereld, Amsterdam, Prometheus (Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen), 1996 [rééd.: 1998], 487 p.
    • « Velthem's Spiegel Historiael », Tekstcritiek. Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde, 12, 1893, p. 150-166 et 223-239.
    • Voorbij, J. B., « The history of Alexander the Great in Jacob van Maerlant's Spiegel historiael », Vincent of Beauvais and Alexander the Great. Studies on the "Speculum Maius" and its Translations into Medieval Vernaculars, éd. W. J. Aerts, E. R. Smits et J. B. Voorbij, Groningen, Forsten (Mediaevalia Groningana, 7), 1986, p. 57-84.
      Comptes rendus du recueil: Jacques Berlioz, dans Bibliothèque de l'École des chartes, 145, 1987, p. 268-269. — Anna-Dorothee von den Brincken, dans Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters, 43, 1987, p. 621-622. — Gregory G. Guzman, dans Speculum, 63:2, 1988, p. 354-355. DOI: 10.2307/2853227
    • Voorbij, Johannes B., et Jos A. A. M. Biemans, « Reflecties over twee Spiegels. Vincent van Beauvais' Speculum historiale en de Spiegel historiael van Jacob van Maerlant », Verraders en bruggenbouwers. Verkenningen naar de relatie tussen Latinitas en Middelnederlandse letterkunde, éd. Paul Wackers et al., Amsterdam, Prometheus (Nederlandse literatuur en cultuur in de middeleeuwen, 15), 1996, p. 239-264 et 346-351.
    • Warringa, A.H.C., "Karle, diemen groot hiet echt–" Een onderzoek naar de historische Karel de Grote bij Jacob van Maerlant en Vincentius Bellovacensis, Dissertation, Groningen, 1983.
  4. Heimelijkheid der heimelijkheden

    Titre: 
    Date: 
    Langue:Néerlandais
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu:Traduction du Secretum secretorum du Pseudo-Aristote.
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • De heimelijkheid der heimelijkheden. Dichtwerk toegekend aan Jacob van Maerlant; met eene inleiding en aanteekeningen van wege de Maatschappij der nederlandsche letterkunde uitgegeven; door J. Clarisse, Dordrecht, Blussé en Van Braam, 1838, 544 p. [GB] [IA]
    • Jacob van Maerlant's Heimelijkheid der heimelijkheden.[HT] [IA]
    Traductions modernes
    Études
    • Andringa, Marian, « Vorstenethiek in het werk van Maerlant », Wat is wijsheid? Lekenethiek in de Middelnederlandse letterkunde, éd. Joris Reynaert, Amsterdam, Prometheus, 1994, p. 37-53.
    • Brams, Jozef, « Jacob van Maerlant's bewerking van het Secretum secretorum », Van vader- naar moedertaal: Latijn, Frans en Nederlands in de dertiende-eeuwse Nederlanden, Antwerpen, 1999, p. 181-194.
    • Borghart, Pieter, « The reception of Aristotle's Ethica Nicomachea in the Heimelijkheid der heimelijkheden (Secret of Secrets) by Jacob Van Maerlant », Medieval Manuscripts in Transition: Tradition and Creative Recycling, éd. Geert H. M. Claassens et Werner Verbeke, Leuven, Leuven University Press (Mediaevalia Lovaniensia. Series I, Studia, 36), 2006, p. 61-80.
      Compte rendu du recueil:
  5. Rijmbijbel

    Titre: 
    Date: 
    Langue:Néerlandais
    Genre: 
    Forme:Vers
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Drei Bruchstücke von Jakobs van Maerlant Rijmbibel oder Scholastica aus einem alten Manuscripte herausgegeben von Dr. Ernst Kästner, Göttingen, Verlag der Dieterichschen Buchhandlung, 1834, viii + 48 p. [GB] [IA]
    Traductions modernes
    Études
    • van Dalen-Oskam, K., Studies over Jacob van Maerlants Rijmbijbel, Hilversum, Verloren, 1997.
  6. Wapene Martijn

    Titre: 
    Date:XIIIe siècle
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Néerlandais
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu:Poème en trois parties (I-III)
    Incipit: 
    Explicit: 
    Continuations:Hein van Aken, Vierde Martijn
    Manuscrits
    1. Gent, Universiteitsbibliotheek, HS.1374, f. 102r-119r [⇛ Description]
    Éditions modernes
    Traductions modernes
    • en néerlandais:
    Études
  7. Der kerken claghe

    Titre: 
    Date:XIIIe siècle
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Néerlandais
    Genre: 
    Forme: 
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Manuscrits
    1. Gent, Universiteitsbibliotheek, HS.1374, f. 129r-131v [⇛ Description]
    Éditions modernes
    Traductions modernes
    • en néerlandais:
    Études
Répertoires bibliographiques
  • Arents, A., Jacob van Maerlant: proeve van bibliografie, Damme, Museum van Maerlant, 1943, li + 268 p.
  • Petit, Louis D., Bibliographie der Middelnederlandsche taal- en letterkunde, Leiden, Brill, 1888, xvi + 298 p. [DBNL] [GB] [IA]
Permalien: https://arlima.net/no/1417


Voir aussi:
> Wikidata: Q1393906
> Jonas: intervenant/1618
Creative Commons License
Cette notice est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Laurent Brun
Dernière mise à jour: 6 août 2022

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon    Facebook    Twitter