|
Liber de exemplis sacrae scripturae
Titre: | Virtutum vitiorumque exempla ex sacris litteris; Liber de exemplis sacrae scripturae |
Date: | Entre 1278 et 1288 |
Langue: | Latin |
Genre: | Exemplum |
Forme: | Prose |
Contenu: | |
Incipit (prologue): | Tanta pollet excellentia predicationis officium quod Saluator noster Jhesus Christus non confunditur asserere se fuisse missum ad id salubriter… |
Explicit (prologue): | Ut autem exempla possint prom[p]tius et cicius proposito predicatoris occurrere, titulos subsequentis opusculi in ipso libri capite prenotaui. |
Incipit (texte 1): | (De miraculis diuina potestate factis) Creatio rerum fuit ita mirabilis quod eius noticia non nisi per reuelationem venire potuit ad hominem. Nam secundum… |
Explicit (texte 1): | (De preciosa morte iustorum) Cum esset in agro Cain et Abel… Qui est via, veritas et vita. Qui vite et mortis habet imperium. Qui cum Patre, et Spiritu sancto, vivit et regnat Deus, per interminabilia secula. Amen. |
Incipit (texte 2): | (Abnegatio sui ipsius) Abraham exuit omnem amorem erga terram, cognationem et domum suam, cunctaque relinquit ad imperium Dei… (Abstinencia et sobrietas) Precepit Dominus Adam dicens: ex omni ligno paradisi comede, de ligno scientiae boni et mali ne comedas… Uxori Manue liberatorem populi concepturae, angelus apparens abstinentiam indixit. |
Explicit (texte 2): | (De zelo indiscreto) Videns Josue famulus Moysi… Item pro auro templi populus plus zelabat, quam pro ipso templo : et pro donis altaris, plus quam pro ipso altari… Et de talibus dicit Paulus: Testimonium quidem prehibeo illis, quod aemulationem quidem Dei habent, sed non secundum scientiam. |
Manuscrits
- Aarau, Kantonsbibliothek, Wett. 2° 27
- Alba Iulia, Biblioteca Batthyaneum, III 181, n. 3
- Arras, Médiathèque municipale, 806, f. 1-87v
- Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, 2° Cod. 331, f. 1ra-81vb
- Augsburg, Universitätsbibliothek, II 1 2° 65, f. 1ra-91ra
- Auxerre, Bibliothèque municipale, 36, f. 1-105
- Barcelona, Biblioteca de Catalunya, 538
- Basel, Öffentliche Bibliothek der Universität, A X 60, f. 2-110v
- Basel, Öffentliche Bibliothek der Universität, B VIII 22, f. 1ra-151vc
- Basel, Öffentliche Bibliothek der Universität, B XI 3, f. 1ra-140rb
- Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, lat. fol. 722, f. 1v-99v
- Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, theol. lat. fol. 639, f. 206r-286v
- Brno, Státní vědecká knihovna, MK 63, f. 255-369
- Brugge, Openbare bibliotheek, 270, f. 1r-52r
- Bruxelles, KBR, 1291-1311, f. 261-332v
- Bruxelles, KBR, 11517, f. 1-85
- Bruxelles, KBR, II 6245
- Burgo de Osma, Biblioteca de la Catedral, 111, f. 1-126
- Cambrai, Bibliothèque municipale, 243, f. 1-80
- Cambrai, Bibliothèque municipale, 482, f. 45v-97
- Cambridge, University Library, Ii III 22, f. 227-252
- Canterbury, Cathedral Library, D 16, f. 11-109v
- Clervaux, Bibliothèque de l'Abbaye, 2, f. 76v-210r
- Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, 73 G 20, f. 1-159
- Fermo, Biblioteca Civica "Romolo Spezioli", 48, f. 1-97
- Firenze, Biblioteca nazionale centrale, Palat. 116, f. 1-85
- Firenze, Biblioteca nazionale centrale, G 7 1510
- Fonte Colombo (Rieti), Abb., 7
- Frankfurt am Main, Universitätsbibliothek, Praed. 17, f. 339r-432r
- Gotha, Forschungsbibliothek, Membr. II 13, f. 56v-120r
- Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, Theol. 51, f. 21-212
- Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, Theol. 148, f. 2-116
- Graz, Universitätsbibliothek, 524, f. 2-70
- Graz, Universitätsbibliothek, 626, f. 105-107 (extraits)
- Graz, Universitätsbibliothek, 1081, f. 1-40
- Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol, 467, f. 157r-264-v
- Kiel, Universitätsbibliothek, Bord. 25, f. 347-378b
- Klosterneuburg, Stiftsbibliothek, 520, f. 314-413
- Koblenz, Landeshauptarchiv, Best. 701 Nr 223, f. 302r-338r
- Köln, Historisches Archiv der Stadt, GB fol. 90, f. 67r-102r
- L’Aquila, Stato, R 135, f. 102-160v
- Lambach, Stiftsbibliothek, 130, f. 1-145v
- Laon, Bibliothèque municipale, 3, f. 115v-204v
- Laon, Bibliothèque municipale, 138
- Leipzig, Universitätsbibliothek, 508, f. 1ra-80vb
- Lincoln, Cathedral Library, B 6 7, f. 44-109
- Lincoln, Cathedral Library, C 4 10 (plusieurs), f. 139-181
- London, British Library, Add MS 18352, f. 2r-121r
- London, British Library, Add MS 36984
- London, British Library, Royal MS 2 F VII
- London, Gray's Inn Library, 2, f. 75v-141v
- London, Lambeth Palace Library, 329, f. 175v-241v
- Lyon, Bibliothèque municipale, 1660, f. 2-97
- Madrid, Biblioteca nacional de España, 545, f. 1-54v
- Maihingen, Fürstliche Bibliothek, II Lat. 1 fol. 65, f. 1-104
- Milano, Biblioteca Ambrosiana, Y 6 sup.
- Milano, Biblioteca del Capitolo Metropolitano, 86, 5
- Modena, Biblioteca Estense Universitaria, lat. 1123
- Montecassino, Archivio dell'Abbazia, 118, f. 39-191
- Monteprandone, S. Marie delle Grazie, 1, f. 1-59
- Monteprandone, S. Marie delle Grazie, 2
- Montserrat, Biblioteca de l'Abadia, 785
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 495, f. 1-74
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 3552, f. 1-115v
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 5813, f. 118-233v
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6805, f. 150-239v
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 7565, f. 252-361
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 8132, f. 271-305
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 11586, f. 170-265v
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 12705, f. 168-216v
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14099, f. 1ra-129rb
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 15558, f. 1-121v
- München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 16403
- München, Universitätsbibliothek, 2° 102, f. 9-78v
- Napoli, Biblioteca nazionale "Vittorio Emanuele III", VII E 18, f. 1-84
- Napoli, Biblioteca nazionale "Vittorio Emanuele III", VII G 11, f. 1-99
- Oxford, Bodleian Library, MS. Bodl. 17
- Oxford, Bodleian Library, MS. Bodl. 107
- Oxford, Bodleian Library, MS. Canon. Misc. 270, f. 1-169
- Oxford, Bodleian Library, MS. Laud Misc. 574, f. 47v-105
- Padova, Biblioteca Antoniana, 482, f. 1-82
- Padova, Biblioteca Antoniana, 496, f. 91-225
- Padova, Biblioteca Antoniana, 528, f. 1-142
- Padova, Biblioteca universitaria, 954, f. 2-104
- Paris, Bibliothèque Mazarine, 315, f. 1-94
- Paris, Bibliothèque Mazarine, 316, f. 1-72
- Paris, Bibliothèque Mazarine, 317, f. 1-103
- Paris, Bibliothèque Mazarine, 888, f. 113-188
- Paris, Bibliothèque Mazarine, 986, f. 165v-247
- Paris, Bibliothèque nationale de France, Arsenal, 87, f. 224-363
- Paris, Bibliothèque nationale de France, Arsenal, 392, f. 1-116
- Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 3335, f. 2-85v
- Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 3493, f. 93-230v
- Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 6368, f. 3-103
- Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 10454, f. 1-108
- Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 15255, f. 68-90
- Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 16490, f. 98-168
- Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 17977, f. 1-112
- Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 17978, f. 1-194
- Paris, Bibliothèque interuniversitaire de la Sorbonne, 223, f. 1-97
- Paris, Bibliothèque interuniversitaire de la Sorbonne, 1248, f. 16-109
- Pavia, Biblioteca universitaria, Aldini 168, f. 55-73
- Poznań, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury, 169
- Praha, Archiv pražského hradu, Knihovna metropolitní kapituly, C 35, f. 97r-142v
- Praha, Národní knihovna České republiky, I D 29, f. 190-267v
- Praha, Národní knihovna České republiky, VI D 19, f. 147-228
- Praha, Národní knihovna České republiky, XII F 7, f. 66v-233v
- Prato, Biblioteca Roncioniana, Q I 23
- Roma, Biblioteca Casanatense, 5256, fol. 1-152
- Roma, S. Maria sopra Minerva, XII. K. 1, f. 153-272v
- Rovereto, Museo di arte moderna e contemporanea di Trento e Rovereto, 1819, fol. 1-122
- Saint-Omer, Bibliothèque municipale, 169
- Saint-Omer, Bibliothèque municipale, 273
- Salamanca, Universidad de Salamanca, Biblioteca general histórica, 1998, f. 1r-219r
- Salzburg, Erzabtei Sankt Peter, b XII 6, f. 2-118
- Sibenik, Samostan Sv. Franje, 13
- Siena, Biblioteca comunale degli Intronati, G VII 24
- Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB II 44, f. 93-178v
- Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, theol. et philos. 2° 1, f. 91v-110
- Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, theol. et philos. 4° 156
- Subiaco, Biblioteca del Monastero Santa Scolastica, 143
- Toulouse, Bibliothèque municipale, 333
- Tours, Bibliothèque municipale, 43, f. 1-254
- Tours, Bibliothèque municipale, 44, f. 1-103v
- Tours, Bibliothèque municipale, 422
- Trier, Stadtbibliothek, 47, f. 123-238
- Trier, Stadtbibliothek, 1915, f. 1-139
- Troyes, Médiathèque de Troyes Champagne Métropole, 1360, f. 53v-182
- Troyes, Médiathèque de Troyes Champagne Métropole, 1714, f. 413-578
- Uppsala, Carolinabiblioteket, C 99, f. 3-72
- Uppsala, Carolinabiblioteket, C 121, f. 150-212
- València, Arxiu General de la Catedral, 176, f. 1-103
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barberiniani latini, 459, f. 1-87
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 36
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 312, f. 1-57v
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Rossiani, 465, f. 1-32v
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini 962
- Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 963, f. 1-50v
- Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, 37
- Walberberg, Dominikanerkonvent St. Albert, 5
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 484
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 1577, f. 1-96
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 1589, f. 115r-216r
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 1664, f. 157v-196v
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4153, f. 291-378v
- Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4570, f. 143-272v
- Worcester, Cathedral Library, Q 91, f. 1-134v
- Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, I F 70, f. 165-231v
- Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, I F 89, f. 91-197
- Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, I F 92, f. 1-95v
- Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, I F 99, f. 208-300
- Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, I F 291, f. 324-332 (extraits)
- Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, I F 337, f. 181-278
- Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, I Q 9, f. 140-338
- Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, IV F 51, f. 112-196v
- Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, Zbior Milicha IV 81, f. 1-154
- Würzburg, Universitätsbibliothek, It. Q. 334
- Zaragoza, Biblioteca del Real Seminario Sacerdotal de San Carlos, 295, f. 1-165
- Zwettl, Stiftsbibliothek, 232, f. 2r-68r
- Zwettl, Stiftsbibliothek, 290, f. 285-337
- Arras, Médiathèque municipale, 254 (pseudo)
- Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, 2° Cod. 36 (pseudo)
- Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, 2° Cod. 70 (pseudo)
- Augsburg, Universitätsbibliothek, II 1 2° 36 (pseudo)
- Mainz, Wissenschaftliche Stadtbibliothek, I 112, f. 41v-171v (pseudo)
- Olomouc, Knihovna Metropolitní Kapituly, 79 (pseudo)
- Praha, Národní knihovna České republiky, VIII B 27 (pseudo)
Éditions anciennes
- [Heinrich Eggestein], [Strasbourg], [ca 1466] (ISTC: in00103100)
- [Heinrich Eggestein], [Strasbourg], [ca 1470-1472] (ISTC: in00103200)
- [Ulrich Gering, Martin Crantz and Michael Friburger], [Paris], [ca 1473] (ISTC: in00104500)
- [Johannes Parix], [Toulouse], [1475?] (ISTC: in00106500)
- Nicolaus de Hanapis, Auctoritates utriusque Testamenti, [Heinrich Eggestein], [Strasbourg], [ca 1475-1480] (ISTC: in00103300)
- Bonaventura, Breviloquium; Biblia pauperum / exempla sacre scripture ordinata secundum alphabetum, Johannes de Colonia and Johannes Manthen, Venise, [avant le 14 août] 1477 (ISTC: ib00858000)
- Bonaventura, Auctoritates utriusque Testamenti, [Petrus in Altis (Bergmann?) de Olpe, [Cologne], [ca 1477] (ISTC: in00103400)
- [Ulrich Gering], Paris, 30 janvier 1477-1478 (ISTC: in00105000)
- Ulrich Gering, Paris, 23 janvier 1478-1479 (ISTC: in00106000)
- Biblia pauperum, [Georgius Walch], [Venise], [ca 1480] (ISTC: in00103500)
- [Schoolmaster Printer], St. Albans, 1481 (ISTC: in00107000)
- Bonaventura, Biblia pauperum / exempla sacre scripture ordinata secundum alphabetum, [Johann Prüss], [Strasbourg], 1490 (ISTC: in00103600)
- [Johann Prüss], [Strasbourg], 1490 (ISTC: in00103700)
- [Johann Prüss], [Strasbourg], 1490 (ISTC: in00103800)
- [Mathias van der Goes], [Anvers], 1491 (ISTC: in00103900)
- Pierre Levet, Paris, [1494-1499] (ISTC: in00108000)
- Pierre Levet, Paris, [entre 1494 et 1499] (ISTC: in00108500)
- [Gregorius Böttiger (Werman)], [Leipzig], [ca 1498] (ISTC: in00103950)
- [Georg Mittelhus], Paris, 20 novembre 1500 (ISTC: in00109000)
- Virtutun vitiorunmque exempla ex sacris litteris excerpta, Tübingen, 1533.
- …
Traductions anciennes
- en anglais:
- The exemples of virtue and vice, trad. Paynel, London, 1561.
- en français:
- Le promptuaire des exemples des vertus et vices, trad. Antonio Tyron, Anvers, 1520.
- 1569
Éditions modernes
Traductions modernes
Études
- Ducolomb, Lydie, « Les exempla bibliques constitués en recueil: le Livre des exemples de l'Ecriture sainte de Nicolas de Hanapes (O. P., † 1291) », Le tonnerre des exemples: "exempla" et médiation culturelle dans l'Occident médiéval, éd. Marie-Anne Polo de Beaulieu, Pascal Collomb et Jacques Berlioz, Rennes, Presses universitaires de Rennes, 2010, p. 57-80.
- Knoch, Wendelin, « Ein bisher unbekannter Textzeuge des Promptuarium Virtutum Vitiorumque exempla des Nikolaus von Hannapes O.P. Codex. Palat. 116, Biblioteca Nazionale di Firenze », Archivum Fratrum Praedicatorum, 73, 2003, p. 143-156.
- Louis, Nicolas, L'exemplum en pratiques: production, diffusion et usages des recueils d'exempla latins aux XIIIe-XVe siècles, thèse de doctorat, Université de Namur et École des hautes études en sciences sociales, 2013, 2 t, 347, 316 p. [archives-ouvertes.fr]
- Welter, J.-Th., L'exemplum dans la littérature religieuse et didactique du Moyen Âge, Paris et Toulouse, Occitania (Bibliothèque d'histoire ecclésiastique de France), 1927, 564 p. (ici p. 230-233) [GB] [IA]
Réimpression:- Welter, J.-Th., L'exemplum dans la littérature religieuse et didactique du Moyen Âge, New York, AMS Press, 1973, 564 p. [IA]
|
Signaler une erreur ou une omission:
Courriel

|