logo arlima

Nithard

Biographie

Né peu avant 800 – Mort en 844

Fils du poète Angilbert et de Berthe, fille de Charlemagne, Nithard

Bibliographie

  1. Historiarum libri quatuor

    Titre: 
    Date: 
    Commanditaire:Charles le Chauve, roi d'Aquitaine et de Francie occidentale, empereur d'Occident (823-877)
    Langue:Latin
    Genre:Chronique
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit:Cum, ut optime, mi domine, nosti, jam poene annis duobus illatam a fratre vestro persecutionem vos vestrique haudquaquam meriti pateremini, antequam Cadhellonicam introissemus civitatem, precepistis…
    Explicit:… Id propterea inquam, quia hinc inde ubique rapine et omnigena mala sese inserebant, illinc aeris intemperies spem omnium bonorum eripiebat.
    Voir aussi:Les serments de Strasbourg
    Manuscrits
    1. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 9768, f. 1ra-18ra (A) [⇛ Description]
    2. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 14663 (B) [⇛ Description]
    Éditions anciennes
    1. Annalium et historiae Francorum ab anno Christi DCCVIII. ad ann. DCCCCXC. scriptores coaetanei XII. Nunc primum in lucem editi ex bibliotheca P. Pithoei I. C. Inserta sunt et alia quaedam vetera, ad illorum temporum historiam pertinentia. II.
      Paris, Claude Chappelet, 1588 (ici p. 297-375)
      ARLIMA: EA4424   USTC: 170901
      Exemplaires en ligne: [GB] [IA]
    2. Annalium et historiae Francorum ab anno Christi DCCVIII. ad ann. DCCCCXC. scriptores coaetanei XII. Nunc primum in lucem editi ex bibliotheca P. Pithoei I. C. Inserta sunt et alia quaedam vetera, ad illorum temporum historiam pertinentia. II.
      Francofurti, apud Andreae Wecheli heredes, Claudium Marnium, et Ioann. Aubrium, 1594 (ici p. 433-488)
      ARLIMA: EA4425
      Exemplaires en ligne: [GB] [IA]
    3. Historiae Francorum scriptores [...]. Quorum plurimi nunc primùm ex variis codicibus MSS. in lucem prodeunt: alii verò auctiores et emendatiores. Cum epistolis regum, reginarum, pontificum, ducum, comitum, abbatum, et aliis veteribus rerum Francicarum monumentis. Opera ac studio Andreae du Chesne geographi regii (t. 1-2). Opera ac studio filii post patrem Francisci Duchesne (t. 3-5)
      Lutetiae Parisiorum (Paris), Sebastianus Cramoisy, 1636-1649 (ici t. 2, p. 351-380)
      ARLIMA: EA3433
      Exemplaire en ligne: [GB: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5] [IA: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5]
    4. Scriptores rerum Germanicarum, éd. Johann Schilter, Strasbourg, 1702, p. 83-110.
    Éditions modernes
    • Monumenta Germaniae historica, Hannover, Hahn (Scriptores series, 2), 1829, p. 649-672. [MGH]
    • Recueil des historiens des Gaules et de la France, éd. Dom Martin Bouquet, t. 6, p. 67-72, t. 7, p. 10-33.
    • Migne, J.-P., éd., Patrologiae cursus completus, sive Biblioteca universalis, integra, uniformis, commodo, œconomica omnium s.s. Patrum, doctorum scriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruerunt. Series Latina, Paris, Migne, 1844-1864, 221 t. (t. 116, col. 45-76)
      Tome 116 [GB: ex. 1] [IA: ex. 1]
    • Nithardi Historiarum libri quattuor edidit Alfred Holder, Freiburg i. B. et Leipzig, Mohr (Germanischer Bücherschatz, 6), 1895, 54 p. [GB] [IA]
      Édition antérieure:
      • Nithardi Historiarum libri quattuor edidit Alfred Holder, Freiburg i. B. et Tübingen, Mohr (Germanischer Bücherschatz, 6), 1882, 54 p. [GB] [IA]
    • Nithardi Historiarum libri IIII. Editio tertia. Post Georgium Heinricum Pertz. Recognovit Ernestus Müller. Accedit Angelberti Rhythmus de pugna Fontanetica, Hannover et Leipzig, Hahn (Scriptores rerum germanicarum in usum scholarum separatim editi), 1907, xiv + 61 p. [GB] [IA]
      Éditions antérieures:
      • Nithardi Historiarum libri IIII. In usum scholarum ex Monumentis Germania Historicis recudi fecit Georgius Heinricus Pertz, Hannover, Hahn (Scriptores rerum germanicarum in usum scholarum separatim editi), 1839, viii + 56 p. [GB] [IA]
      • Nithardi Historiarum libri IIII. In usum scholarum ex Monumentis Germania Historicis recudi fecit Georgius Heinricus Pertz. Editio altera, Hannover, Hahn (Scriptores rerum germanicarum in usum scholarum separatim editi), 1870, viii + 57 p. [GB] [IA]
      Réimpression:
      • Nithardi Historiarum libri IIII. Editio tertia. Post Georgium Heinricum Pertz. Recognovit Ernestus Müller. Accedit Angelberti Rhythmus de pugna Fontanetica, Hannover, Hahn (Scriptores rerum germanicarum in usum scholarum separatim editi), 1965, xiv + 61 p. [IA]
    • Fontes ad historiam regni Francorum aevi Karolini illustrandi. 1: Die Reichsannlen. Einhard Leben Karls Des Grossen. Zwei "Leben" Ludwigs. Nithard Geschichten, unter Benützung der Übers. von O. Abel und J. R. Jasmund; neu bearb. von Reinhold Rau, Darmstadt, Wissenschaftliche Buchgesellschaft (Quellen zur karolingischen Reichsgeschichte, 1; Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters, 5), 1974, 484 p.
    • Nithard, Histoire des fils de Louis le Pieux, édition et traduction de Philippe Lauer, revues par Sophie Glansdorff. Nouvelle édition, Paris, Les Belles Lettres (Les classiques de l'histoire de France au Moyen Âge, 51), 2012, xlvi + 169 p.
      Éditions antérieures:
      • Nithard, Histoire des fils de Louis le Pieux, éditée et traduite par Ph. Lauer. Avec un fac-similé des Serments de Strasbourg, Paris, Champion (Les classiques de l'histoire de France au Moyen Âge, 7), 1926, xx + 172 p. + [2] f. de pl. [GB] [IA]
      • Nithard, Histoire des fils de Louis le Pieux, éditée et traduite par Ph. Lauer. Avec un fac-similé des Serments de Strasbourg, Paris, Les Belles Lettres (Les classiques de l'histoire de France au Moyen Âge, 7), 1964, xx + 172 p. + [2] f. de pl.
      Réimpressions:
      • 2019
      • 2021
    • Nithard, Histories, edition, translation, and introduction by Marco Conti, Leuven, Paris et Bristol, Peeters (Dallas Medieval Texts and Translations, 28), 2022, xi + 219 p.
    Traductions modernes
    • en allemand:
      • Nithards vier Bücher Geschichten. Nach der Ausgabe der Monumenta Germaniae übersetzt von Dr. Julius von Jasmund. Dritte, neuarbeitete Auflage von W. Wattenbach, Berlin, Dyk'sche Buchhandlung (Die Geschichtschreiber der deutschen Vorzeit. Zweite Gesammtausgabe. IX. Jahrhundert, 5), 1889, viii + 75 p. [GB] [IA]
        Éditions antérieures:
        • Nithards vier Bücher Geschichten. Nach der Ausgabe der Monumenta Germaniae übersetzt von Dr. Julius von Jasmund, Berlin, Besser's (Die Geschichtschreiber der deutschen Vorzeit in deutscher Bearbeitung. IX. Jahrhundert, 6), 1851, viii + 66 p. [GB] [IA]
        • Nithards vier Bücher Geschichten. Nach der Ausgabe der Monumenta Germaniae übersetzt von Dr. Julius von Jasmund. Zweite durchgesehene Auflage, Berlin, Duncker (Die Geschichtschreiber der deutschen Vorzeit in deutscher Bearbeitung. IX. Jahrhundert, 6), 1877, vii + 65 p. [GB] [IA]
      • Nithards vier Bücher Geschichten übersetzt von J. R. Jasmund und W. Wattenbach. Fünfte Auflage nach der neuen Ausgabe der Monumenta germaniae in den Scriptores rerum germanicorum neubearbeitet, Leipzig, Verlag der Dykschen Buchhandlung (Die Geschichtschreiber der deutschen Vorzeit, 20), s. d., ix + 88 p.
    • en anglais:
      • Carolingian Chronicles. Royal Frankish Annals and Nithard's Histories, translated by Bernhard Walter Scholz with Barbara Rogers, Ann Arbor, University of Michigan Press, 1970, x + 235 p. [IA]
        Réimpression:
        • Carolingian Chronicles. Royal Frankish Annals and Nithard's Histories, translated by Bernhard Walter Scholz with Barbara Rogers, Ann Arbor, University of Michigan Press (Ann Arbor Paperbacks, AA 186), 1972, x + 235 p. [IA]
      • Conti 2022 (voir sous Éditions modernes)
    • en français:
      • Serments prêtés à Strasbourg en 842 par Charles-le-Chauve, Louis-le-Germanique, et leurs armées respectives. Extraits de Nithard, manusc. de la Bibl. du Roi, n° 1964; traduits en françois, avec des notes grammaticales et critiques, des observations sur les langues romane et francique, et un specimen du manuscrit; par M. de Mourcin, Paris, Didot l'aîné, 1815, xv + 84 p. [IA]
      • Collection des mémoires relatifs à l'histoire de France depuis la fondation de la monarchie française jusqu'au 13e siècle avec une introduction, des suppléments, des notices et des notes par Guizot, Paris, Brière, t. 3, 1824, p. 427-497.
      • Louis le Pieux, 814-840: la succession de Charlemagne. Extraits des gestes de Louis le Débonnaire, de l'astronome, de Nithard, de Thégan, d'Ermold le Noir, etc., publiés par B. Zeller, Paris, Hachette (L'histoire de France racontée par les contemporains), 1883, 173 p.
      • Nithard, La naissance du royaume de France, 829-843, trad. F. Guizot et R. Fougère, Clermont-Ferrand, Paléo, 2002, 133 p.
      • Nithard, Histoire des fils de Louis le Pieux, 814-843, trad. François Guizot, Yves Germain et Éric de Bussac, Clermont-Ferrand, Paléo, 2009, 134 p.
      • Lauer et Glansdorff 2012 (voir sous Éditions modernes)
      • Éginhard, Annales des rois Pépin, Charlemagne et Louis le Débonnaire, Nîmes, Lacour (Montjoie-Saint-Denis), 2015, xxxii + 500 p.
    Études
    • Berlière, U., « Nithard Abt von Saint-Riquier », Studien und Mitteilungen aus die Benedikt. und cisterz. Orden, 8, 1887, p. 175-181.
    • Bossuat, Robert, « Nithard », Dictionnaire des lettres françaises: le Moyen Âge, éd. Geneviève Hasenohr et Michel Zink, Paris, Fayard, 1992, p. 1076-1078.
      Réimpression:
      • Paris, Fayard (La Pochothèque), 1994
    • Bratu, Cristian, "Je, auteur de ce livre". L'affirmation de soi chez les historiens de l'Antiquité à la fin du Moyen Âge, Leiden, Brill (Later Medieval Europe, 20), 2019, xii + 830 p.
    • Ganshof, F. L., « Een historicus uit 9e eeuw. Nithard », Meddel. v. d. Kon. Acad. voor wetenschappen, letteren en shonekusten van Belgie. I cl. d. letteren, 33:3, 1971.
    • Heinzle, Georg Friedrich, Flammen der Zwietracht: Deutungen des karolingischen Brüderkrieges im 9. Jahrhundert, Köln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek mit Bibliothek St. Albertus Magnus (Libelli Rhenani, 77), 2020, 584 p.
    • Kuntzemüller, Otto, Nithard und sein Geschichtswerk, Guben, Koenig, 1873, 40 p. [GB] [IA]
    • Knonau, Gerold Meyer von, Ueber Nithards vier Bücher Geschichten. Der Bruderkrieg der Söhne Ludwigs des Frommen und sein Geschichtschreiber, Leipzig, Hirzel, 1866, [viii] + 152 p. + [1] p. de pl. [GB] [IA]
    • Leja, Meg, « The making of men, not masters: right order and lay masculinity according to Dhuoda and Nithard », Comitatus, 39, 2008, p. 1-40.
    • Nelson, J., « Public histories and private history in the work of Nithard », Speculum, 60:2, 1985, p. 251–293.
    • Nelson, J., Charles the Bald, London, Longman, 1992.
    • Önnerfors, V., « In Nithardi historiarum libros annotatiunculae », Tradition und Wertung. Festschrift für Franz Brunhölzl zum 65. Geburtstag, éd. Günter Bernt, Fidel Rädle et Gabriel Silagi, Sigmaringen, Thorbecke, 1989, p. 75-84.
    • Patze, H., « Iustitia bei Nithard », Festschrift für Hermann Heimpel, Göttingen, t. 2, 1972, p. 147-165.
    • Wehlen, H., Geschichtsschreibung und Staatsauffassung im Zeitalter Ludwigs des Frommen, Lübeck et Hamburg, Matthiesen (Historische Studien, 418), 1969.
Répertoires bibliographiques
  • Molinier, Auguste, Les sources de l'histoire de France des origines aux guerres d'Italie (1494), Paris, Picard, 1901-1906, 6 t. (ici t. 1, p. 229-230, no 750) [GB: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6] [IA: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6] [Pers]
    Réimpression:
    • New York, Burt Franklin (Bibliography and Reference Series, 80), [1964]
Permalien: https://arlima.net/no/97


Voir aussi:
> Wikidata: Q661001
Creative Commons License
Cette notice est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Laurent Brun
Compléments: Franck Cinato
Dernière mise à jour: 2 novembre 2023

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon    Facebook    Twitter