logo arlima

Arnold de Liège

Arnoldus Leodiensis | Arnau de Lieja | Arnoul de Liège | Arnold de Seraing

Biographie

XIIIe-XIVe siècles

Frère dominicain

Bibliographie

Généralités
  • Welter, J.-Th., L'exemplum dans la littérature religieuse et didactique du Moyen Âge, Paris et Toulouse, Occitania (Bibliothèque d'histoire ecclésiastique de France), 1927, 564 p. (ici p. 304-319) [GB] [IA]
    Réimpression:
    • Welter, J.-Th., L'exemplum dans la littérature religieuse et didactique du Moyen Âge, New York, AMS Press, 1973, 564 p. [IA]
  1. Alphabetum auctoritarum

    Titre: 
    Date:1276
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Commentaires: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions: 
    Voir aussi: 
    Manuscrits
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    Traductions modernes
    • en français:
    Études
  2. Alphabetum narrationum

    Auteur:Attribué à tort par certains à Étienne de Besançon
    Titre:Alphabetum narrationum
    Date:Après 1297 et avant le 15 janvier 1308
    Langue:Latin
    Genre:Exemplum
    Forme:Prose
    Contenu:Recueil d'exempla.
    Incipit:[Prologue]
    Antiquorum patrum exemplo didici nonnullos ad virtutes fuisse inductos narrationibus aedificatoriis et exemplis. Refert enim de se ipso beatus Augustinus quod Ponciano vitam beati Antonii coram eo recitante ad imitandum statim exarsit–
    [Texte]
    (Abbas) Abbas non debet esse nimis rigidus. Anselmus. Quidam abbas semel conferebat cum Anselmo quid faciemus de pueris in claustro nutritis–
    Explicit:… (Zelotipa) est mulier de marito habita modica occasione. Supra de uxore II.
    Finis hinc venit et ecce jam venit hujus alphabeti finis. Illi gracias qui est alpha et omega, principium et finis. Quod qui hunc librum lecturi sunt, orare devote dignentur ut horum compilator cujus nomen in prologo continetur, eorum oracionibus adjutus finum beatum sequi mercatum quod ipsi prestare dignetur sancta trinitas unus Deus sine fine benedictus in secula seculorum. Amen.
    Traductions:Alphabet of tales (anglais)
    Recull d'exemples i miracles ordenat per alfabet (catalan)
    Les exemples moraulz a divers propos (français)
    Manuscrits
    1. Arras, Médiathèque municipale, 489, f. 123-202
    2. Auxerre, Bibliothèque municipale, 36, f. 105-165
    3. Bamberg, Staatsbibliothek, Msc. Theol. 194, f. 271-276 (extraits)
    4. Barcelona, Biblioteca de Catalunya, 89
    5. Basel, Öffentliche Bibliothek der Universität, A VI 1, f. 196r-314v
    6. Basel, Öffentliche Bibliothek der Universität, B V 17, f. 1r (extraits)
    7. Basel, Öffentliche Bibliothek der Universität, B IX 12, f. 1r-327v
    8. Basel, Öffentliche Bibliothek der Universität, B X 7, f. 1r-172v
    9. Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, lat. f. 848, f. 2r-157v
    10. Brugge, Grootseminarie, 373, f. 1r-157v
    11. Brugge, Grootseminarie, 555, f. 1r-168r
    12. Bruxelles, KBR, II 1110
    13. Bruxelles, KBR, IV 14
    14. Budapest, Eötvös Loránd Tudományegyetem Egyetemi Könyvtára, 65, f. 72-112v
    15. Cambrai, Bibliothèque municipale, 584, f. 1-177
    16. Cambridge, Corpus Christi College, Parker Library, 95, f. 138-196r
    17. Cambridge, Pembroke College Library, 202, f. 75-130
    18. Chartres, Bibliothèque municipale, 252, f. 1-209v
    19. Dublin, Trinity College Library, D 4 21, f. 1r-173v
    20. Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Gaddi, 196, f. 2-242v
    21. Firenze, Biblioteca nazionale centrale, I 2 15, f. 1r-152v
    22. Firenze, Biblioteca nazionale centrale, Conventi Soppressi, A.VII.1269
    23. Frankfurt (Oder), Stadt- und Regionalbibliothek, Praed. 37, f. 133r-239v
    24. Graz, Universitätsbibliothek, 954, f. 1r-178r
    25. Halle, Universitäts- und Landesbibliothek Sachsen-Anhalt, Yc. 4° 2, f. 112v-183
    26. Heiligenkreuz, Stiftsbibliothek, 265, f. 1-121b
    27. Herzogenburg, Stiftsbibliothek, 55, f. 135-263v
    28. Herzogenburg, Stiftsbibliothek, 263, f. 136r-263r (pseudo)
    29. Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol, 248, f. 115-217
    30. Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol, 350, f. 1r-159v
    31. Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol, 467, f. 1-166v
    32. Innsbruck, Universitäts- und Landesbibliothek Tirol, 472, f. 20r-162r
    33. Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, 165, f. 1-23 (extraits)
    34. Klosterneuburg, Stiftsbibliothek, 446, f. 1-94
    35. Köln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek, 1003, f. 1-107
    36. Kraków, Biblioteka Jagiellońska, 474 (dubium)
    37. Kraków, Biblioteka Jagiellońska, 1204 (dubium)
    38. Leipzig, Stadtbibliothek, 508, f. 81r-169r
    39. Leuven, Universiteitsbibliotheek, 56
    40. Liège, Bibliothèque du Séminaire épiscopal, 6 H 12, f. 1-197
    41. Liège, Université de Liège, Bibliothèque générale de philosophie et lettres, 229, f. 101r-159r
    42. London, British Library, Additional, 44055, f. 52-55 (extraits)
    43. London, British Library, Arundel, 378, f. 1-117
    44. London, British Library, Harley, 268, f. 45v-201v
    45. London, British Library, Harley, 665, f. 171-211v
    46. Lucca, Biblioteca diocesana, 16
    47. Lucca, Biblioteca statale, 1451, f. 1-98
    48. Luxembourg, Bibliothèque nationale du Luxembourg, 37, f. 1-140
    49. Marseille, Bibliothèque municipale, 390 [⇛ Description]
    50. Melk, Stiftsbibliothek, 1805, f. 1-191v
    51. Milano, Biblioteca Ambrosiana, I 216 inf.
    52. Milano, Biblioteca Ambrosiana, T 45 sup., f. 4r-111v
    53. Milano, Biblioteca Ambrosiana, T 118 sup., f. 2r-159v
    54. Milano, Biblioteca Nazionale Braidense, AD.XIV.9, f. 76r-171v
    55. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 587, f. 19-30v (extraits)
    56. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 7995, f. 1-117v
    57. München, Bayerische Staatsbibliothek, Codices latini monacenses, 14752, f. 1-178v
    58. Münster, Universitätsbibliothek, 513, f. 1-221v
    59. Nürnberg, Germanisches Nationalmuseum, 25470
    60. Nürnberg, Germanisches Nationalmuseum, 91340, f. 2r-130r
    61. Oxford, Balliol College Library, 219, f. 6r-180r
    62. Oxford, Merton College Library, B 1. 9, f. 2-79
    63. Oxford, Saint John's College Library, 112, f. 1-114
    64. Oxford, University College Library, 67, f. 1r-122v
    65. Paris, Bibliothèque interuniversitaire de la Sorbonne, 751, f. 367-509
    66. Paris, Bibliothèque nationale de France, Arsenal, 365, f. 1-118v
    67. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 3752, f. 1-273 (pseudo)
    68. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 12402, f. 1-97
    69. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 15255, f. 36-66
    70. Paris, Bibliothèque nationale de France, latin, 15913, f. 1r-88r
    71. Paris, Bibliothèque nationale de France, nouvelles acquisitions latines, 730, f. 1-197
    72. Paris, Bibliothèque Sainte-Geneviève, 546, f. 85-187v
    73. Praha, Národní knihovna České republiky, VII C 15, f. 1-85
    74. Praha, Knihovna národního muzea, XI A 27, f. 14-109
    75. Praha, Knihovna národního muzea, XV G 6, f. 30-229
    76. Praha, Archiv pražského hradu, Knihovna metropolitní kapituly, C 33, f. 1-105r
    77. Reims, Bibliothèque Carnegie, 513, f. 3-229
    78. Roma, Biblioteca Vallicelliana, C 58 II, f. 1r-144v
    79. Salamanca, Universidad de Salamanca, Biblioteca general histórica, 2761, f. 13r-118v
    80. Segovia, Biblioteca Capitular, sans cote, f. 1-110v
    81. Siena, Biblioteca comunale degli Intronati, G VI 8 ou G VII 8
    82. Soest, Stadtarchiv und wissenschaftliche Stadtbibliothek, 513
    83. Toulouse, Bibliothèque municipale, 874, f. 44-149
    84. Trier, Stadtbibliothek, 726/280, f. 207-309
    85. Troyes, Médiathèque de Troyes Champagne Métropole, 1364, f. 1-109 (reproduction)
    86. Troyes, Médiathèque de Troyes Champagne Métropole, 1781, f. 1-181 (reproduction)
    87. Troyes, Médiathèque de Troyes Champagne Métropole, 1914, f. 1-154 (reproduction)
    88. Troyes, Médiathèque de Troyes Champagne Métropole, 1922, f. 1-86 (reproduction)
    89. Uppsala, Carolinabiblioteket, C 525, f. 1r-165v
    90. Uppsala, Carolinabiblioteket, C 571, f. 1r-75v
    91. Utrecht, Universiteitsbibliotheek, 316, f. 1-89v
    92. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barberiniani latini, 515, f. 1-93
    93. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Borghesiani, 87, f. 1-161
    94. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottoboniani latini, 449
    95. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottoboniani latini, 862, f. 95-117 (extraits)
    96. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 164, f. 1-279
    97. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticani latini, 1314
    98. Vendôme, Bibliothèque municipale, 181, f. 1-147
    99. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 1710, f. 1-113
    100. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 5411, f. 1-99
    101. Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 5425, f. 25-210
    102. Worcester, Cathedral Library, F 115, f. 86-129v
    103. Worcester, Cathedral Library, Q 97, f. 120-223
    104. Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, IV F 64, f. 61-209
    105. Wrocław, Biblioteka uniwersytecka, IV Q 144, f. 1-135v
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    • Colette Ribaucourt, L'Alphabetum narrationum d'Arnold de Liège. Un recueil d'exempla compilé au début du XIVe siècle, thèse de doctorat, École des hautes études en sciences sociales, Paris, 1985.
    • Arnoldi Leodiensis Alphabetum narrationum e schedis Coletae Ribaucourt edidit Elisa Brilli; auxilium praestantibus Jacques Berlioz et Marie Anne Polo de Beaulieu, Turnhout, Brepols (Exempla medii aevi, 6; Corpus christianorum. Continuatio mediaevalis, 160), 2015, cviii + 752 p.
      Comptes rendus: Marjorie Burghart, dans Religious Studies Review, 42:4, 2016, p. 301. — David Elton Gay, dans Fabula, 57:3-4, 2016, p. 294-295. — Victoria Smirnova, dans Le Moyen Âge, 122:1, 2016, p. 196. — Ralf Lützelschwab, dans Sehepunkte, 17:2, 2017.
    Traductions modernes
    Études
    • Hauréau, B., Notices et extraits de quelques manuscrits latins de la Bibliothèque nationale, Paris, Klincksieck, 1890-1893, 6 t. (ici t. 2, p. 68-75) [GB: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6] [IA: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4, t. 5, t. 6]
    • Herbert, J. A., « The authorship of the Alphabetum narrationum », The Library, n. s., 6:21, 1905, p. 94-101. DOI: 10.1093/library/s2-VI.21.94
    • Herbert, J. A., Catalogue of Romances in the Departement of Manuscripts in the British Museum. Volume III, London, British Museum, 1910, xii + 720 p. (ici p. 423-449) [HT] [IA]
    • Louis, Nicolas, L'exemplum en pratiques: production, diffusion et usages des recueils d'exempla latins aux XIIIe-XVe siècles, thèse de doctorat, Université de Namur et École des hautes études en sciences sociales, 2013, 2 t, 347, 316 p. [archives-ouvertes.fr]
    • Morin, G., « L'aspect primitif et original de l'Alphabetum narrationum d'Arnold de Liège, ms. B. X. 7 », Basler Zeitschrift für Geschichte und Altertumskunde, 26, 1927, p. 175-249.
    • Ribaucourt, Colette, et Jacques Berlioz, « Images de la confession dans la prédication au début du XIVe siècle. L'exemple de l'Alphabetum narrationum d'Arnold de Liège », Groupe de la Bussière, Pratiques de la confession. Des Pères du désert à Vatican II. Quinze études d'histoire, Paris, Éditions du Cerf, 1983, p. 95-115.
    • Ribaucourt, Colette, et Jacques Berlioz, « Mors est timenda. Mort, morts et mourants dans la prédication médiévale: l'exemple de l'Alphabet des récits d'Arnold de Liège (début du XIVe siècle) », À réveiller les morts. La mort au quotidien dans l'Occident médiéval, éd. Danièle Alexandre-Bidon et Cécile Treffort, Lyon, Presses universitaires de Lyon, 1993, p. 17-30.
    • Schröder, Edward, « Legenda aurea und Alphabetum narrationum », Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur, 43, 1918, p. 545-548. DOI: 10.1515/bgsl.1918.1918.43.545
    • Toldo, P., « Dall'Alphabetum narrationum », Archiv für das Studium der neueren Sprachen und Literaturen, 117, 1906, p. 68-85 et 287-303; 118, 1907, p. 69-81 et 329-351; 119, 1908, p. 86-100 et 351-371.
  3. Compendium mirabilium

    Titre: 
    Date:Vers 1308-1310
    Commanditaire: 
    Dédicataire: 
    Langue:Latin
    Genre: 
    Forme:Prose
    Contenu: 
    Incipit: 
    Explicit: 
    Commentaires: 
    Continuations: 
    Remaniements: 
    Traductions: 
    Voir aussi: 
    Manuscrits
    1. Berlin, Staatsbibliothek und Preussischer Kulturbesitz, lat. 862, f. 169-216
    2. Chartres, Bibliothèque municipale, 252, f. 244ra-265rb
    3. Paris, Bibliothèque nationale de France, nouvelles acquisitions latines, 730, f. 198r-241v
    Éditions anciennes
    Éditions modernes
    Traductions modernes
    • en français:
    Études
Répertoires bibliographiques
  • Axters, Stephanus G., Bibliotheca Dominicana Neerlandica manuscripta, Louvain, 1970, p. 32-42, 292-293, 296 et 314-315.
  • Kaeppeli, Thomas et Emilio Panella, Scriptores Ordinis Praedicatorum Medii Aevi, Roma, Sancta Sabina et Istituto storico domenicano, 1970-1993, 4 t. (ici t. 1, p. 130-133; t. 4, p. 36) [academia.edu: t. 1, t. 2, t. 3, t. 4]
Permalien: https://arlima.net/no/708


Voir aussi:
> Wikidata: Q29343445
> Jonas: intervenant/3151
Creative Commons License
Cette notice est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Nicolas Louis
Compléments: Jos Bernaer et Laurent Brun
Dernière mise à jour: 18 septembre 2020

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon    Facebook    Twitter