logo arlima

Architrenius

Œuvre de Jean de Hauville

Bibliographie

Titre:Architrenius; Archithrenius
Date:Peu après 1184
Dédicataire:Gautier de Coutances, archevêque de Rouen († 1207)
Langue:Latin
Genre: 
Forme:4361 vers avec un prologue en prose
Contenu: 
Incipit:[Prologue]
Architrenius quidam, cum ad annos virilis roboris devenisset, recordationis stilo retroacti temporis actus colligit universos; secum quicquid egerit scrutabundus inquirit nec moribus usquam invenit esse locum. conqueritur igitur in Naturam. nam, que maiora poterat, et illud utique potuisset–
[Texte]
Velificatur Athos, dubio mare ponte ligatur,
Remus arat colles, pedibus substernitur unda,
Puppe meatur humus, pelagi Thetis exuit usum,
Salmoneus fulmen iaculatur, Dedalus alas…
Explicit:… Surgat, inextincto semper spectabilis igne.
Sub fati tenebris me noctescente, diescat
Hic liber et fame veterum feliciter annos
Equet, in eternum populis dilectus et ultra!
Explicit Architrenius.
Manuscrits
  1. Bern, Burgerbibliothek, 683, f. 93
  2. Cambridge, Corpus Christi College, Parker Library, 406, f. 61-65
  3. London, British Library, Cotton Vespasian B XIII
  4. London, British Library, Harley MS 4066
  5. London, British Library, Royal 15 C. V
  6. München, Bayerische Staatsbibliothek, 237, f. 190-213.
  7. Perugia, Biblioteca Comunale Augusta, 15548
  8. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 370, f. 189-214
  9. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 1554, f. 109
  10. Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reginensi latini, 1812
Éditions anciennes
  1. [Köln], [Imprimeur de l'Historia S. Albani (Johann Guldenschaff ou Conrad Winters, de Homborch?)], [vers 1472]
    ARLIMA: EA5069   GW: M41499   ISTC: is00426500
    Exemplaire en ligne: [Köln]
  2. [Köln], [Johann Koelhoff senior], [vers 1471-1472]
    ARLIMA: EA5070   GW: M41391   ISTC: is00426500
    Exemplaire en ligne: [München]
  3. Archithrenius summa diligentia recognitus
    Paris, Josse Bade, 18 août 1517
    ARLIMA: EA5071   USTC: 144680
    Exemplaires en ligne: [Gallica] [GB] [IA]
Éditions modernes
  • The Anglo-Latin Satirical Poets and Epigrammatists of the Twelfth Century, now first collected and edited by Thomas Wright, London, Longman et Trübner (Rerum Britannicarum medii ævi scriptores, or Chronicles and Memorials of Great Britain and Ireland during the Middle Ages), 1872, 2 t., xxx + 392, 8 + 583 p. (ici t. 1, p. 240-392) [GB: t. 1, t. 2] [IA: t. 1, t. 2]
  • Francke, Kuno, « Der Architrenius des Johann von Anville », Forschungen zur deutschen Geschichte, 20, 1880, p. 473-502. [GB] [HT] [IA: ex. 1, ex. 2]
  • Johannes de Hauvilla, Architrenius, mit einer Einleitung und Anmerkungen herausgegeben von Paul Gerhard Schmidt, München, Fink, 1974, 416 p.
    Compte rendu: Hubert Silvestre, dans Revue belge de philologie et d'histoire, 56:1, 1978, p. 275-277.
  • Johannes de Hauvilla, Architrenius, translated by Winthrop Wetherbee, Cambridge, Harvard University Press (Dumbarton Oaks Medieval Library, 55), 2019, xxvi + 541 p. ISBN: 9780674988156
    Compte rendu: Stephen M. Metzger, dans The Medieval Review, 22.01.19, 2022. [www]
    Éditions antérieures:
    • Johannes de Hauvilla, Architrenius, translated and edited by Winthrop Wetherbee, Cambridge, Cambridge University Press (Cambridge Medieval Classics, 3), 1994, xxxii + 276 p. [IA]
    • 2005
  • Johannes de Hauvilla, Architrenius, a cura di Lorenzo Carlucci e Laura Marino, Roma, Carocci, 2019, 407 p. ISBN: 9788843094226
Traductions modernes
  • en anglais:
    • The Architrenius of Joannes de Hauvilla: a translation with introduction and notes by Nicholas P. Carlucci, University of Minnesota, 1977.
    • Wetherbee 1994, 2005 et 2019 (voir sous Éditions modernes)
  • en italien:
    • Carlucci et Marino 2019 (voir sous Éditions modernes)
Études
  • Castronovo, Francesco, « Il ruolo della "misura" nell'Architrenius di Giovanni d'Altavilla », Schede medievali, 59, 2021, p. 11-28.
  • Hutchings, Chesley Martin, « L'Anticlaudianus d'Alain de Lille. Étude de chronologie », Romania, 50, 1924, p. 1-13. [Gallica] [GB] [HT] [IA] DOI: 10.3406/roma.1924.4571
  • Lopetegui Semperena, Guadalupe, « Architrenius de Johannes de Hauvilla: apuntes para una caracterización genérica », Studi medievali, 54:1, 2013, p. 263-303. [www]
  • Mantienne, Elisa, Les moines de Saint-Albans et le pouvoir (v. 1350-v. 1440), Paris, Classiques Garnier (Histoire culturelle, 19), 2023, 524 p. DOI: 10.48611/isbn.978-2-406-14268-3 ISBN: 9782406142447, 9782406142256
  • Roling, Bernd, « Das Moderancia-Konzept des Johannes de Hauvilla », Frühmittelalterliche Studien, 37, 2003, p. 167-258.
  • Rouillé, Florent, « "La mariée mise à nu par ses philosophes, même": satire et philosophie dans l'Architrenius de Jean de Hauville », Philosophie et fiction de l'Antiquité tardive à la Renaissance, éd. Fabienne Pomel et Sophie Van der Meeren, Leuven, Peeters (Synthema, 12), 2021, p. 259-278.
  • Seitschek, Gisela, Schöne Lüge und verhüllte Wahrheit. Theologische und poetische Allegorie in mittelalterlichen Dichtungen, Berlin, Duncker und Humblot (Schriften zur Literaturwissenschaft, 32), 2009, 296 p. DOI: 10.3790/978-3-428-52818-9 ISBN: 9783428128181, 9783428528189
  • Simler, J., De Archithrenio duodecimi saeculi carmine aliisque ejusdem aetatis poematis allegoricis, Paris, Thorin, 1871, [iv] + 95 p. [GB] [IA]
Permalien: https://arlima.net/no/16008


Voir aussi:
> Wikidata: Q4787228
Creative Commons License
Cette page est mise à disposition en vertu d'un contrat Creative Commons.
Rédaction: Laurent Brun
Dernière mise à jour: 2 août 2025

Signaler une erreur ou une omission:

Courriel  Courriel

Mastodon     Bluesky